Obruk Nedir, Nasıl Oluşur? Türkiye’deki Obruklar Listesi!

Obruk, yeraltında kireçtaşı gibi çözünür kayaçların oluşturduğu ve bu boşlukların çatılarının çöktüğü karstik bir yeryüzü şeklidir. Yeraltı suyu karbonik asit oluşturmak için karbondioksit ile birleşir. Zamanla, bu karbonik asit, kireçtaşı yoğun toprağı çözerek, zamanla üzerlerindeki toprağı çökerten yer altı boşluklarının oluşmasına yol açar. Bu tür çökmelerin oluşturduğu derin çukurlara obruk denir.

Obruk Nasıl Oluşur

Çözünür kayaların bulunduğu alanlarda, yeryüzü çeşitli boyut ve şekillerde birçok çöküntü ile doludur. Çoğu obruk iki şekilde oluşur. Önce dipteki çözünür kaya, topraktan sızan su ile çözülür ve kayadaki doğal boşluk genişletilerek üstteki toprakla dolar. Yeraltı suyu kayayı eritmeye devam ettikçe, toprak kaybolur ve geriye düşük eğimli, sığ çöküntüler kalır.

Komşu obrukların birleşmesi sonucunda, daha büyük ve düzensiz çöküntüler ağı olan çözünme vadileri oluşur. Bu vadiler, kapalı ve daha geniş bir yapıya sahiptir. Ayrıca, obruklar, mağara tavanlarının çökmesi sonucu oluşan dik kenarlı krater şeklinde de olabilirler. Özellikle yoğun nüfuslu bölgelerde, bu tarz oluşumlar ciddi bir tehlike arz ederler.

Obrukların oluşması için karstik alanların varlığına ek olarak, belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar arasında, yeraltı su seviyeleri farklı iki havza bulunması, bu havzaları daha yüksek bir eşik ayırmalı ve havzaların yeraltı suları bu eşiğin altından akmalıdır. Obruk platosunda tüm bu şartlar bir araya gelmektedir.

Obruk platosu, Konya ovası ile Tuz Gölü havzası arasında eşiğe sahip bir bölgedir. Konya yeraltı suyu platosunun altından Tuz gölü havzasına doğru yeraltı akışı gösterir ve bu akışın oluşturduğu erime, güncel obrukların başlıca sebeplerindendir. Ayrıca, yerel fay hatları da obruk oluşumuna katkı sağlar. Tuz Gölü’nün güneybatısında bulunan fay hattı, Dikmen-Kolca obruklarının oluşumundaki temel nedenidir.

Obrukların oluşmasının bir başka sebebi de depremlerdir. Hareket eden yeryüzü alttaki gevşek yapının çökmesine ve obrukların oluşmasına sebep olabilir. Bu yüzden de pek çok kişinin merak ettiği soru olan “depremler obruk oluşturur mu?” sorusuna evet demek yanlış olmaz. Türkiye’de obruk oluşumunun yaygın olduğu yerler genel olarak bilinmektedir. Bu yerler yerleşim yerleri inşa edilmez.

Türkiye’deki Obruklar Listesi

Türkiye’de de pek çok obruk bulunmaktadır. Bu obruklar şunlardır;

Obruk İle İlgili Videolar