Katatoni, hem konuşma hem de davranış işlevlerini etkileyen psikomotor bir bozukluktur. Bir uyuşukluk ve tepkisizlik hali ya da huzursuzluk, ajitasyon ve kafa karışıklığı olarak ortaya çıkar. Bu durum ilk olarak 1874 yılında Karl Kahlbaum tarafından ayrı bir sendrom olarak tanımlandı. Durumun erken tanımı motor belirtilere odaklanmıştır. Tedavisi tıbbi müdahalelerden çok destekleyici bakıma ağırlık vermektedir.
Katatoninin akinetik, hiperkinetik ve habis olmak üzere üç ana türü vardır;
- Akinetik: Hareket eksikliği, görme ve tepkisiz davranış içeren en yaygın türdür.
- Hiperkinetik: Dürtüsel hareket içeren türdür.
- Habis: Bu tür, en şiddetli belirtilere neden olur. Başka sağlık sorunlarına yol açabilir ve bazı durumlarda ölümle sonuçlanabilir.
Katatoni Belirtileri Nelerdir?
Katatoninin belirtileri, şiddetine ve türüne bağlı olarak değişir. Bununla birlikte, vakalarda aynı olacak bazı belirtiler vardır.
- Sersemlik
- Mutizm
- Balmumu esnekliği
- Olumsuzluk
- Stereotipi
- Ekolali
- Ekopraksi
Katatoninin Nedenleri Nelerdir?
Katatoninin kesin nedeni tam olarak net değildir. Bununla birlikte uzmanlar, katatonik bir durumun, psikiyatrik hastalık, nörolojik ve diğer tıbbi hastalıklar da dahil olmak üzere bir dizi koşul tarafından tetiklenebileceğini belirtmektedir.
Bazı teoriler arasında beyindeki birincil inhibitör nörotransmiter olan gama-aminobütirik asitte (GABA) bir düzensizlik, glutamatta bir düzensizlik, dopamin düzensizliği ya da talamusta ve frontal loblarda metabolizma anormallikleri görülür.
Katatonik durumlar için diğer yaygın hipotezler şunlar olabilir;
- Psikiyatrik bozukluklar: Şizofreni, depresyon ve bipolar bozukluk gibi duygudurum bozuklukları ve duygusal bozukluk, katatoniye neden olabilecek temel durumlardır.
- Nörolojik bozukluklar: Katatoni, nörodejeneratif hastalık ve ensefalit gibi beyin bozukluklarından kaynaklanabilir. Ayrıca felçler, neoplazmalar ya da diğer hastalıklarla da tetiklenebilir.
- Tıbbi durumlar: Psikiyatrik durumlar en yaygın altta yatan neden olsa da, bazı tıbbi durumlar da katatoniye neden olabilir. Böbrek yetmezliği, progresif multifokal lökoensefalopati, otoimmün, paraneoplastik, bulaşıcı, metabolik ve belirli ilaç maruziyetleri ve zehirlenmeler bu hastalığın gelişimine yol açabilir.
Vakaların çoğunun tespit edilebilir bir altta yatan nedene sahip olacağına dikkat etmek önemlidir. Ancak bazı katatonik vakalar da bilinmeyen bir nedenden dolayı ortaya çıkabilir.
Katatoninin Tedavisi
Katatoninin tedavisi genellikle iki kategoriye ayrılır. Bunlar farmasötik ve elektrokonvülsif tedavidir.
- Benzodiazepinler: Genel olarak, katatoniyi tedavi etmek için ilk savunma hattı ilaçlardır ve en çok benzodiazepinler tercih edilir. Benzodiazepinlere ait olan Lorazepam, bazen günde 20 miligrama kadar değişen yüksek dozlarda uygulanır.
- Glutamat antagonistleri: Çok sık kullanılmasalar da, glutamat antagonistleri ve daha spesifik olarak amantadin, katatoni tedavisinde bir miktar başarı göstermiştir.
- Elektrokonvülsif tedavi: Bir hastanın benzodiazepinlere yanıt vermediği durumlarda, doktorunuz elektrokonvülsif tedavi önerebilir. Elektrokonvülsif tedavi sırasında doktor, hasta anestezi altındayken beyinden kısa bir elektriksel stimülasyon uygulayacaktır. Amaç, beyin kimyasında değişikliklere neden olmak amacıyla kısa bir nöbeti tetiklemektir. Kötü huylu katatonik belirtileri gösteren hastalarda, elektrokonvülsif tedavi genellikle ilk tedavi seçeneği olarak önerilmektedir.
Yukarıda bahsettiğimiz her şey tamamen bilgilendirme amaçlıdır. Kesinlikle tedavi ya da teşhis amacı ile kullanılamaz.
Katatoni ile ilgili videolar
