Sedimantasyon, vücuttaki iltihaplanmanın varlığını belirlemek amacıyla uygulanan bir kan testidir. Bu testte, bireyden alınan kan, uzun dikey bir tüpe yerleştirilir ve kırmızı kan hücrelerinin çökme hızı ölçülür. Sedimantasyon testi sonucu, tüpün üst kısmındaki plazma ile kırmızı kan hücreleri arasındaki mesafeyi bir saat sonra milimetre (mm) cinsinden bildirir.
Kırmızı kan hücrelerinin hızlı bir şekilde çökmesi, vücutta inflamatuar bir durumun varlığına işaret edebilir. Belirtileri yüksek ateş, kas ağrısı veya eklem ağrısı gibi sebeplerle belirsiz olan durumlarda, sedimantasyon testi talep edilebilir. Sedimantasyon oranı, saatte milimetre cinsinden ölçülür ve referans aralıkları bireyin yaşına ve cinsiyetine bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Bu test aynı zamanda inflamatuar seviyeyi belirleme ve tedavinin etkinliğini izleme konusunda yardımcı olur. Sedimantasyon testi genellikle vücuttaki iltihap kaynağını tam olarak tespit edemediğinden, sıkça diğer kan testleriyle birlikte, örneğin C-reaktif protein (CRP) testiyle birlikte uygulanır.
Sedimantasyon Neden Olur?
Vücutta meydana gelen iltihaplanma, ateş, ağrı ve şişme gibi hastalıkların bir sonucu olarak sedimantasyon seviyeleri artmaktadır. Eğer bir durum, inflamasyona veya hücre hasarına yol açıyorsa, kırmızı kan hücreleri (RBC) bir araya gelme eğilimindedir.
Bu birikme, RBC’lerin bir tüp içinde çökme hızını etkiler; bu tüp, kan örneğinin yerleştirildiği bir tüptür. Hücreler (RBC), ne kadar hızlı ve belirgin bir şekilde tüpün dibine çökerse, iltihaplanma olasılığı da o kadar yüksektir. Yüksek sedimantasyon seviyeleri, vücutta aktif bir hastalık süreci olduğuna dair bir gösterge olabilir.
Sedimantasyon Değerleri Kaç Olmalı?
Kandaki inflamasyon seviyesini değerlendirmek amacıyla yapılan testte, sedimantasyon değeri 50 yaşın altındaki erkekler için 0 ila 15 mm/saat arasında, 50 yaşın altındaki kadınlar için ise 0 ila 20 mm/saat arasında olmalıdır. Bu değerler, sağlıklı bir iltihap seviyesini yansıtmaktadır. Sedimantasyon değeri, yaş ve cinsiyete bağlı olarak aşağıdaki değerleri içermelidir;
- 50 yaşın altındaki erkeklerde: 0 ila 15 mm/saat
- 50 yaş üstü erkeklerde: 0 ila 20 mm/saat
- 50 yaşın altı kadınlarda: 0 ila 20 mm/saat
- 50 yaş üstü kadınlar: 0 ila 30 mm/saat
- Çocuklarda: 0 ila 10 mm/saat
Referans değer olarak kabul edilen rakamların üzerinde çıkan sedimantasyon değerleri, kırmızı kan hücrelerinin dibe çöktüğünü ve vücutta iltihaplanma meydana geldiğini gösterir. Sedimantasyon yüksekliğinin ötesinde, sedimantasyon düşüklüğü ise vücutta aktif bir iltihap veya enfeksiyonun olmadığı anlamına gelir.
Bazı böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları ile yüksek kan şekeri, sedimantasyon değerini düşürebilmektedir. Ayrıca, yeni doğan bebeklerde, kronik yorgunluk sendromunda, konjestif kalp yetmezliğinde, düşük plazma proteini, orak hücre anemisi ve kan dolaşımı bozukluğunda sedimantasyon değeri düşük olabilir.
Sedimantasyon Yüksekliği Nedir?
Kandaki sedimantasyon değerinin saatte 100 mm/saat üzerinde olması, vücutta iltihaplanma, enfeksiyon, otoimmün hastalıklar veya kanser gibi potansiyel bir hastalığın varlığına işaret edebilir. Bunlarla birlikte, sedimantasyon değerinin yüksek olmasına ve kırmızı kan hücrelerinin dibe çökmesine birçok farklı faktör de neden olabilir.
Sedimantasyon yüksekliğine neden olan bazı durumlar şunlardır;
- Enfeksiyon ve iltihaplanmalar
- Yaşlılık
- Anemi
- Böbrek hastalıkları
- Tiroid
- Çölyak, MS, sedef ve tüberküloz gibi hastalıklar
- Kan damarlarının iltihabı (arterit)
- Obezite
- Diyabet
- Lupus
- Romatoid artrit
- Bazı kanser türleri
- Yaralanmalar
- Gebelik ya da adet döneminde olunması
- Kullanılan bazı ilaçlar
Sedimantasyon Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?
Sedimantasyon yüksekliği durumunda vücutta çeşitli belirtiler görülebilir. Bu belirtiler arasında açıklanamayan yüksek ateş, baş ağrısı, iştah kaybı, kilo kaybı, eklem sertliği ve anemi gibi durumlar bulunmaktadır. Bu belirtiler, sedimantasyon testinin yapılması için gereken klinik işaretler olarak kabul edilir.
Doktorlar, aşağıdaki belirtiler ortaya çıktığında sedimantasyon testini isteyebilirler;
- Açıklanamayan yüksek ateş
- İştah azalması
- Kilo kaybı
- Anemi
- Eklem sertliği
- Baş ve boyun ağrısı
- Sindirim problemleri
Sedimantasyon İle İlgili Videolar
