Cilt veya ten olarak da adlandırılan deri, kas ve organları koruyan doku tabakalarından oluşur. Basınç, sıcak, soğuk ve acıyı algılayan deri, vücudumuzun en büyük organıdır. Gevşek ve esnek bir doku olan derinin yüzeysel karışıklıkları veya çizgileri bulunur. Yanık ise derinin ateş, buhar veya sıcak cisimlere maruz kaldığında dokuda oluşan zarardır. Yanık dereceleri, deride oluşan zararı belirtir.
Yanık Dereceleri
Yanığın derinliği, yaygınlığı, hangi bölgede oluştuğu, kişinin yaşı, solunum yoluyla ne kadar zarar görüldüğü ve önceden var olan hastalıklar yanığın ciddiyeti üzerinde belirleyici olur.
Birinci Derecede Yanık
Birinci derece yanıkta yalnızca deri yüzeyi zarar görmüştür. Ciltte kızarıklık görülür ve hafif ağrı hissedilir. Birinci derece yanık genellikle 48-72 saat arasında iyileşir. Bu tipteki yanığa güneş yanığını örnek gösterebiliriz.
İkinci Derecede Yanık
Hem deriyi oluşturan üç tabakadan en dıştaki epidermis’in hem de cildin ikinci tabakası olan dermis’in etkilendiği bu yanık türü kızarıklık ve bül adı verilen su kesecikleriyle kendisini gösterir. Çok ağrılı ve iltihaplanma eğilimi gösteren ikinci derecede yanık genellikle sıcak suyla, alevle veya sıcak cisimle uzun süreli temas edilmesiyle meydana gelir. Çoğu zaman kendiliğinden iyileşen bu yanık iz bırakabilir.
Üçüncü derece yanık
Tüm deri tabakalarının etkilendiği üçüncü derecede yanık sinir uçlarının harap olmasına neden olur. Bu nedenle ağrı az hissedilir. Deride renk değişimi gözlenen ve cildin buruştuğu bu yanık tipinin iyileşmesi uzun sürer ve iz kalır.
Yanıklarda Yapılması Gereken İlk Yardım
Yanıklarda ilk yardım uygulaması kritik önem taşır.
Termal Kaynaklı Yanık Tedavisi
- Yanık bölge çok büyük değilse oda sıcaklığının biraz üstündeki soğuklukta su tutun.
- Ödem oluşmaması açısından yüzük, saat ve bileklik gibi aksesuarları çıkarın.
- Deriye zarar vermeden giysileri çıkarın.
- derece ve üstü yanıklarda doktor önerisi olmadan herhangi bir şey sürmeyin.
- Su toplamış yerleri patlatmayın.
- Yanığa müdahale yapılana kadar üzerini temiz bir bez kullanarak örtün.
- Yaralının bilinci yerindeyse 1 litre su, 1 çay kaşığı karbonat veya maden suyu tüketmesini sağlayın.
Kimyasal Madde Kaynaklı Yanık Tedavisi
Yanığa sebep olan kimyasal ile derinin teması kesin ve bol suyla veya sirkeyle yavaşça yıkayın. Ardından yanığın üzerini temiz bir bez veya havlu ile örtün. 112 Acil Çağrı Merkezi’ni arayın.
Yanık Tedavisinde Bunları Yapmayın
Buz duyu azalmasına neden olup donuk oluşturabileceğinden yanıkta buz kullanmayın. Yanığın üzerine diş macunu, krem, yağ, salça gibi maddeler sürmeyin.
Not: Özellikle çocuk ve yaşlılardaki her türlü yanıklar ile kırıkla birlikte olan yanıklar için en kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna başvurun. Bu tür yanıklarda yaşamsal bulguların gözlemlenmesi önem taşır.
Yanık dereceleri ile ilgili videolar
