Yöneylem araştırması, mühendislik, işletme ve analitik ile matematik bilimlerinde ortaya çıkan karmaşık karar verme problemlerini modellemek için bir çerçeve sağlamayı amaçlar ve bunları analiz etme ve çözme yöntemlerini araştırır. En yaygın çözüm teknikleri, tümü sistemi tanımlamak için matematiksel modelleri kullanan matematiksel optimizasyon, simülasyon, kuyruk teorisi, Markov karar süreçleri ve veri analizini içerir.
Yöneylem Araştırması Ne İşe Yarar?
Yöneylem araştırması denilince akla gelen ilk kelime optimizasyondur. Optimizasyon, eldeki sorunun doğası gereği kullanıcı tercihlerini ya da sınırlamaları temsil eden kısıtlamalara tabi olan bir amaç fonksiyonunun minimum ya da maksimum değerini bulmaya odaklanır. Optimizasyon araştırması, bu tür matematiksel problemlerin analizini ve bunları çözmek için verimli algoritmaların tasarımını içerir.
Optimizasyon kelimesinin anlamına bakarsak en iyiyi aramak olduğunu görürüz. Buradaki amaç, maksimum kar ya da minimum maliyet elde etmek değildir. Optimizasyonun amacı, en iyi ve en verimli sonuçları elde etmektir. Ayrıca yöneylem araştırması, karar bilimi olarak da bilinir, çünkü şirketin belirli kısıtlamalar altında uygulanan teknikleri kullanarak belirlenen sorunu çözmesi için en iyi sonucu seçmesine yardımcı olur. Bu sebep ile optimizasyonun yöneylem araştırmasının ayrılmaz bir parçasıdır.
Yöneylem Araştırması Nerelerde Kullanılır?
Günümüzde pek çok alanda ve sektörde yöneylem araştırmaları kullanılmaktadır. Bunlar;
- Üretim planlama
- Proje yönetimi
- Yatırım planlama
- Malzeme ve envanter yönetimi
- Finansal planlama
- Bütçe planlama ve kontrol
- Üretim çizelgeleme
- Taşıma/ulaşım
- Savunma uygulamaları
- Tahmin ve kestirme yöntemleri
- Bakım planlaması
- Reorganizasyon
- Verimlilik analizi
- Stratejik planlama
- Optimizasyon
- Esnek imalat sistemleri
- Maliyet analizi
- Yönetim bilişim sistemleri
- Toplam kalite yönetimi
- Kent hizmetleri yönetimi
- Benzetim
- Karar modelleri
- Çok kriterli karar verme
- İnsan gücü planlaması
- Rassal süreçler
- Bilgisayarla bütünleşik imalat
- Tam zamanında üretim
- Performans ölçümü
- Tesis yer seçimi ve dağıtım
- Enerji planlaması
- Karar destek ve uzman sistemler
Yöneylem Araştırması Teknikleri Nelerdir?
yöneylem araştırma teknikleri ikiye ayrılır. Bunlar deterministik ve olasılıktır.
| Model Tipi | Yöntem |
| Deterministik | Doğrusal Programlama Tam Sayılı Programlama Hedef Programlama Analitik Hiyerarşi Süreci Ulaştırma ve Atama Modelleri Doğrusal Olmayan Programlama Deterministik Dinamik Programlama Deterministik Stok Modelleme Şebeke (Ağ) Analizi |
| Olasılık | Markov Zincirleri Kuyruk Teorisi Karar Analizi Oyun Teorisi Simülasyon Tahmin Modelleme Olasılıklı Stok Modelleri Olasılıklı Dinamik Programlama |
Yöneylem Araştırmasında Kullanılan Programlar
Yöneylem araştırması için önce manuel çözümler öğretilse de, şirketlerde prosedürler kullanılarak çözümlere ulaşılabilir. Bunun nedeni, yöneylem araştırmasının kısıtlamalarının ve sorunlarının uzun ve karmaşık olmasıdır. Bir problemi elle çözmek, geniş bir hata payı ile uzun ve zor bir zaman alır. Yöneylem araştırması projeleri aşağıda listelense de en yaygın kullanılanları Gams ve Lindo’dur. Bunlar basit arayüzlere sahip ücretsiz programlardır.
- Gams
- Lindo
- Palisade
- Aımms
- Ilog
- Expert Choice
- Super Decisions
- Visual Promethee
Yöneylem Araştırması İle İlgili Videolar
