İşletmende stokları yönetmek bazen kafa karıştırıcı olabilir, değil mi? İşte burada ABC analizi devreye giriyor. Bu yöntem, envanterini önem sırasına göre düzenlemenin en pratik yollarından biri. Hem kaynaklarını daha iyi kullanmana yardımcı oluyor hem de işleri kolaylaştırıyor. Üstelik, bu analiz Pareto ilkesine, yani meşhur 80/20 kuralına dayanıyor. Yani, genelde ürünlerinin %20’si, toplam değerinin %80’ini oluşturuyor. Bu içeriğimizde ABC analizi nedir, nasıl yapılır sorularına uygulamalı bir örnek ile açıkladım.
ABC Analizi Nedir?
ABC analizi, envanterindeki ürünleri önemine göre üç gruba ayırıyor: A, B ve C. Bu gruplar, ürünlerin satış hacmi, maliyeti ya da kullanım sıklığı gibi şeylere bakılarak oluşturuluyor. Amaç, en önemli ürünlere odaklanıp zaman ve para israfını önlemek. Gruplar şöyle:
- A Kategorisi: En değerli ürünler. Bunlar toplam değerin %70-80’ini oluşturuyor ama sayıları az, genellikle %10-20 civarı.
- B Kategorisi: Orta halli ürünler. Değer olarak %15-20’lik bir payları var.
- C Kategorisi: Daha az değerli ama sayıları çok olan ürünler. Toplam değerin %5-10’unu kapsıyorlar, fakat envanterin %60-70’i bunlar olabilir.
İlginizi çekebilir: Pareto Kuralı (80/20 Kuralı) Nedir? Pareto Analizi Nasıl Yapılır?
Bu yöntemle, hangi ürünlere daha çok dikkat etmen gerektiğini anlıyorsun. Mesela, A grubu ürünleri sıkı takip ediyorsun, ama C grubu için daha az kafa yoruyorsun.
ABC Analizi Nasıl Yapılır?
ABC analizini yapmak için birkaç basit adımı takip etmen yeterli. Hadi, bunları adım adım açıklayayım:
1. Adım: Verileri Topla
Önce elindeki ürünlerle ilgili bilgilere ihtiyacın var. Şunlara bakman lazım:
- Ürünlerin birim maliyeti
- Yıllık talep ya da satış miktarı
- Toplam envanter değeri
Bu bilgileri muhasebe kayıtlarından, satış raporlarından ya da ERP sisteminden rahatlıkla çekebilirsin.
2. Adım: Ürünleri Sırala
Her ürünün toplam değerini bulmak için yıllık talebi birim maliyetiyle çarp. Mesela, bir ürün yılda 1000 tane satıyor ve birim maliyeti 50 TL ise, toplam değeri 50.000 TL. Bütün ürünleri bu değere göre en yüksekten en düşüğe sırala.
3. Adım: Yüzdeleri Hesapla
Her ürünün toplam envanter değerine katkısını yüzde olarak bul. Bunun için ürünün değerini toplam envanter değerine böl ve 100’le çarp. Bu kadar.
4. Adım: Gruplara Ayır
Şimdi en önemli kısma geldik. Ürünleri A, B ve C olarak sınıflandır:
- A Kategorisi: Toplam değerin %70-80’ini oluşturanlar.
- B Kategorisi: %15-20’lik kısmı kapsayanlar.
- C Kategorisi: %5-10’luk paya sahip olanlar.
Bu oranlar işletmene göre biraz değişebilir, ama genelde Pareto ilkesine uygun gider.
5. Adım: Strateji Geliştir
Grupları oluşturduktan sonra her biri için ne yapacağına karar ver:
- A Kategorisi: Bunlar yıldız oyuncuların, sıkı takip et, stoklarını düzenli kontrol et.
- B Kategorisi: Orta düzeyde bir kontrol yeter.
- C Kategorisi: Bunlara çok kafa yorma, otomatik sipariş sistemleri kullanabilirsin.
6. Adım: Düzenli Olarak Güncelle
Pazar değişir, talepler değişir, maliyetler değişir. O yüzden bu analizi düzenli yapman lazım ki her şey güncel kalsın.
ABC Analizi Örneği
Hadi, bunu bir örnekle daha netleştirelim. Diyelim ki bir mağazan var ve envanterinde 5 ürün bulunuyor. İşte bu ürünlerin yıllık talepleri ve birim maliyetleri:
|
Ürün |
Yıllık Talep |
Birim Maliyet (TL) |
Toplam Değer (TL) |
|---|---|---|---|
|
Ürün 1 |
500 | 200 | 100.000 |
|
Ürün 2 |
1000 | 50 | 50.000 |
|
Ürün 3 |
2000 | 10 | 20.000 |
|
Ürün 4 |
3000 | 5 | 15.000 |
|
Ürün 5 |
5000 | 2 | 10.000 |
Adım 1: Toplam Değeri Bul
Toplam değeri bulmak için yıllık talep x birim maliyet formülünü kullanmanız gerek. Daha sonra toplam maliyetleri topluyoruz: 100.000 + 50.000 + 20.000 + 15.000 + 10.000 = 195.000 TL
Adım 2: Yüzdeleri Hesapla
Daha sonra her ürünün toplam maliyet içerisindeki yüzdeliğini bulmamız gerek. Yani toplam maliyet içindeki her bir ürünün ne kadar bir yüzdeye sahip olduğunu.
- Ürün 1: (100.000 / 195.000) × 100 = %51,28
- Ürün 2: (50.000 / 195.000) × 100 = %25,64
- Ürün 3: (20.000 / 195.000) × 100 = %10,26
- Ürün 4: (15.000 / 195.000) × 100 = %7,69
- Ürün 5: (10.000 / 195.000) × 100 = %5,13
Ürün 2 üzerinden açıklayayım: Ürün 2’nin toplam bize maliyeti 50.000 TL’imiş. Bizim yıllık toplam maliyetimiz 195.000 TL. (50.000 / 195.000) x 100 formülü ile Ürün 2’nin tüm ürünler arasında ne kadar maliyet kapladığını yüzde cinsinde bulabiliriz.
Adım 3: Gruplara Ayır
Yukarıda gördüğümüz gibi sayısının az olmasına rağmen toplam maliyet açısında en değerli ürün kesinlikle Ürün 1. Sayısı az ama maliyet açısından en fazla yük onda. Bu yüzden en önemli ürünümüz o.
- A Kategorisi: Ürün 1 (%51,28) – Değerin çoğu burada.
- B Kategorisi: Ürün 2 (%25,64) – Orta grup.
- C Kategorisi: Ürün 3, 4 ve 5 (%10,26 + %7,69 + %5,13) – Düşük değerli ama çok sayıda.
Adım 4: Ne Yapalım?
Ürünleri gruplara ayırdık. Şimdi Her kategoriye özel uygulama yapmamız gerek.
- Ürün 1 (A): Bunu her gün kontrol et, stok bitmesin!
- Ürün 2 (B): Haftada bir göz at, yeter.
- Ürün 3, 4, 5 (C): Otomatik siparişle idare et, fazla kafa yorma.
Kaynak: 1
