Sismik izolatör, bir yapıya aktarılan sismik kuvvetlerin azaltılması kavramına dayandığı için depremlere karşı koruma önlemleri için en etkili teknoloji olarak kabul edilir. Deprem İzolatörü olarak da adlandırılmaktadır.
Sismik izolatörler ile artık yalnızca yeni çelik veya diğer konstrüksiyonları değil, aynı zamanda mevcut konstrüksiyonların da binanın alt tarafı ile temelleri arasına özel cihazların yerleştirilmesi ile sismik olarak izole etmek son derece mümkündür.
Elazığ’da meydana gelen 6.8 şiddetindeki depremde Elazığ Fethi Sekin Şehir Hastanesi içinde bulunan kişiler bu sistem sayesinde depremi 3.1 şiddetinde hissetmişlerdir. Ayrıca bu sistemin, Manisa, Adana, Mersin, Isparta, Yozgat, Kayseri, Ankara Bilkent, Eskişehir şehir hastanelerinde de kullanıldığı bildirildi. Yeni açılacak şehir hastanelerinde de bu sistem kullanılacak.
Sismik İzolatör Türleri Nelerdir?
Yüksek Boşaltma Lastik Yatakları: Yüksek boşaltma lastik yatakları, kauçuk tabakaya kalıplanmış takviye çelik plakalarla ayrılan ve müşteri gereksinimlerine göre dikdörtgen veya dairesel bir şekilde üretilebilen özel dağıtıcı kauçuk bileşiklerinden yapılmış çoklu elastomer tabakalardan oluşur.
Sürtünme Tipi Sismik İzolatör Yatakları: Bu tip sismik izolatörler, malzemelerin sürtünmesiyle enerji boşaltırlar. Bu rulmanlar kavisli veya plaka sürtünme tipi gibi dönüş sistemlerine göre ayrılabilir.
Elastomerik Rulmanlar: Bu tip cihazlar inşaat mühendisliğinde uygulanmadan önce titreşimli makineleri izole etmek için kullanılmıştır. Onların durumunda, titreşim enerjisi akışı makineden korunması gereken temele doğru yönlendirilir. Bir yapıyı depremlerden korumak için kauçuk yalıtım sisteminin ilk kullanımı 1969 yılında Üsküp, Yugoslavya’daki bir ilkokulda kullanılmıştır.
Ana özelliklerine ve bileşiklerine dayanarak iki tür elastomerik yatak vardır. Doğal ve Sentetik Kauçuk Rulmanlar ve Kurşun Kauçuk Rulmanlar.
Doğal ve Sentetik Kauçuk Rulmanlar (NRB): Elastomerik katmanlar, yanal esneklik ve elastik geri yükleme kuvveti sağlar. Çelik plakalar, dikey yük kapasitesi sağlayarak ve yanal şişkinliği önleyerek yatağı güçlendirir. Kauçuk bir kapak topluluğu korur. Montaj plakaları, cihazı yukarıdaki ve alttaki yapıya bağlar. Kullanılan elastomerik bileşiklere bağlı olarak NRB, düşük sönümleme veya yüksek sönümleme olarak mevcuttur. Düşük sönümleme yatakları, ek sönümleme cihazları ile birlikte kullanılır. Yüksek sönümleyiciler yeterli doğal sönümleme sağlayabilir ve diğer aletlere olan ihtiyacı ortadan kaldırabilir.
Kurşun Çekirdekli Kauçuk Rulmanlar: Kurşun silindir aşırı hareket sırasında çok etkili sönümlemeyi kolaylaştırır. Kurşun çekirdekli kauçuk yatakların sönümleme faktörü %25’ten daha yüksek olabilir.
Sismik İzolatörlerin Faydaları Nelerdir?
- Yüksek oranda can ve mal güvenliği
- Minimum düzeyde bakım gerektirmesi
- Maliyeti yüksek binaların ve içerisinde yer alan insanların korunması
- Binanın taşıyıcı elementlerinde minumum hasar
- Deprem sırasında şiddetin üst katlara daha az hissetirmesi
- Deprem sırasında köprü ve viyadüklerin yıkılmasını engellemesi
Sismik İzolatör ile ilgili videolar
