Tahmin edin bakalım ne oldu: Tüm uygarlığımızın üzerine inşa edildiği gezegenin yüzeyinin, sıvı hale gelecek kadar sıcak basınçlı, alevli kaya patlamaları püskürten, kaynayan, sıvı bir manto üzerinde kayan tektonik levhalardan oluşan kaygan bir yapboz olduğunu biliyor muydunuz?
Eğlenceli zamanlar değil mi? Hayır, volkanik patlamalar sadece geçmişte yaşanmıyor. Hayır, Güney İtalya‘daki Pompeii kül ve lav tarafından tüketilen tek antik kent değildi. Hayır, 2021 yılında La Palma‘nın Kanarya Adaları‘nda binlerce insanın hayatını mahvetmesi gibi, yanardağların ne zaman patlayacağını gerçekten tahmin edemeyiz. Ve hayır, lav akışından kaçamazsınız, en azından uzun mesafelerde. En iyi tavsiyemiz ise uzak durmanız.
Ama bazen uzak duramazsınız. Bu özellikle de İzlanda‘da, milattan önce 1000 yılında bir araya gelip “Dinle, şu Hıristiyanları dinlerine uyarak sırtımızdan atabilir miyiz?” diyen Vikinglerin o muhteşem ülkesinde yaşıyorsanız geçerlidir. İzlanda’nın başkenti Reykjavik‘te bile piroklastik akıntı manzarasından kaçamazsınız.
The Guardian‘ın haberine göre, İzlanda’nın Reykjanes yarımadasında 2023 yılının sonlarında meydana gelen volkanik patlamalar Reykjavik de dahil olmak üzere birçok şehirden görülebiliyordu. Ancak İzlandalı yetkililer patlamaların “yaşam için bir tehdit oluşturmadığını” söylese de, tabii ki de çok yaklaşarak bu ifadenin yanlış olduğunu kanıtlayamayız. Yine de Visit Iceland İzlanda’da tam olarak 32 aktif yanardağ olduğunu söylüyor.
İzlanda’da Kaç Tane Aktif Yanardağ Var?
Devam Eden Bir Volkanik Sıcak Nokta
2023 yılında İzlanda‘da meydana gelen volkanik patlamalar, ülkenin en sıcak kelimenin tam anlamı ile konusuna olan ilgiyi yeniden canlandırdı. CNN‘in anlattığına göre, 4.000 nüfuslu küçük bir balıkçı kasabası olan Grindavik‘in sakinleri, Kasım ayında, yetkililerin yeraltından magma aktığını keşfetmesi nedeni ile tahliye edilmeleri gerektiğini öğrendi. Yine de The Guardian, kasaba sakinlerinin Aralık 2023‘teki patlama öncesinde “inanılmaz derecede dar bir kaçış” gerçekleştirdiklerini söylüyor.
Grindavik aynı zamanda İzlanda’nın Reykjanes yarımadasındaki 30.000 eve enerji sağlayan bir jeotermal enerji santraline de ev sahipliği yapıyor. Bu arada, İzlanda’nın çalkantılı, yeraltı ısı ve gazının tamamı ülkeye, Energy Transition‘ın ülkenin enerji üretiminin yaklaşık %70‘ini oluşturduğunu söylediği kapsamlı jeotermal enerji şebekesini sağlıyor.
Tüm bunlar kulağa son derece riskli geliyorsa, böyle düşünen tek kişi siz değilsiniz. Visit Iceland, ülkenin 32 aktif volkanının, özellikle de ülkenin en büyük volkanı Katla’nın sürekli olarak izlendiğini söylüyor. 2021 yılına kadar ülkede her beş yılda bir patlama yaşandığı belirtiliyor. Ancak son birkaç yıl içinde volkanik faaliyetler arttı.
Visit Iceland‘a göre, özellikle Fagradalsfjall yanardağı 2021 yılında altı ay boyunca patladı. Bu yanardağ, mevcut volkanik patlamanın neredeyse yürüme mesafesinde ve İzlanda’nın başkenti Reykjavik’e sadece 20 mil uzaklıkta yer alıyor. Web sitesi, Fagradalsfjall patlamasına inanılmaz 40.000 depremin eşlik ettiğini söylüyor. Bundan önce bölge yaklaşık 800 yıl boyunca sessiz kalmıştı.
Eşit Oranlarda Magma ve Turlar
Bu noktada, İzlandalılar, Miami’deki insanların kirli plajlara olduğu kadar yanardağlara alışkındır. İzlanda Met Ofisi, neredeyse tamamı ülkenin güney yarısında bulunan ve güneybatıya doğru Reykjavik‘in ve Reykjanes Yarımadası boyunca uzanan son volkanik bölgenin hemen yakınında toplanma eğiliminde olan ülkenin volkanlarının kullanışlı bir haritasına sahiptir.
İzlanda Met Office renk kodları yanardağları tehlike seviyesine göre kırmızıdan (şu anda patlayan) griye (görünüşte uykuda, yani “doğrulanmamış huzursuzluk yokluğu”) arasında değişiyor. Bu makalenin yazıldığı sırada, ülke genelindeki tüm yanardağlar en azından yeşil renkteydi, bu da bir yanardağın “normal, patlamayan durumuna geri döndüğü” anlamına geliyordu. Ancak bu durumdaki bir yanardağ hala aktiftir ve istediği zaman patlayabilir.
Yine de, İzlandalılar görünüşe göre sürekli ateş ile ölüm konusunda endişelenmeden var olmakla kalmıyor, ülke bir sürü yanardağ turuna da ev sahipliği yapıyor. Arctic Adventures, bir volkan arkalarında magmayı yükseltirken fotoğraf için poz veren mutlu bir çifti gösteriyor, Guide to Iceland, lavla doymuş yanardağ tepeleri üzerinde helikopter turları düzenliyor ve Reykjavik Excursions, termal mağaralarda yeraltı gezintileri sunuyor. Bence onlara lav insan derisine dokunduğunda ne olduğunu söylemeyelim. Belli ki çok iyi bildikleri bir şey değil.
Aslında, Reykjanes Yarımadası‘ndaki mevcut volkanik patlamanın vurduğu bölge, UNESCO tarafından tanınan ulusal bir parkın parçasıdır. Reykjanes Jeoparkı, hayranlık ve keşif için mevcut 55 “geosit” içerir. Ya da her yerden ve her şeyden çok ama çok uzak durabilirsiniz. Tercih sizin!
İzlanda’da Kaç Tane Aktif Yanardağ Var ile İlgili Videolar
