Bundan 33 yıl önce insanlığa yönelik yapılan en büyük katliamlardan biri gerçekleşmiştir: Halepçe Katliamı. Tarihe kara bir leke olarak geçen bu katliam, “Kanlı Cuma” olarak da anılır ve “elma kokusuyla gelen ölüm” olarak bilinir. Hayatta kalanlar da olmuştur; ama her biri her gün binlerce kez ölmüştür. Halepçe Katliamı nedir, kim yaptı sorularını yazımızın devamında yanıtlayacağız.
Ancak katliamı en iyi anlatan, hafızalara kazınan şu sözlerdir: “Elma kokuları her yeri sardı. Küçük bir kız çocuğu koşarak ‘Daye binâ behna seve te’( Anne elma kokusu geliyor) dedi. Elmaya hasret olan insanlar, elma kokusuyla ölüme gidiyorlardı…”
Halepçe Katliamı Nedir, Sorumlusu Kimdir?
5 bin kişinin hayatını kaybettiği, 7 bin kişinin yaralandığı katliamın sorumlusu diktatör Saddam Hüseyin’dir. Halepçe Katliamı, İran-Irak Savaşı döneminde 16 Mart 1988’de Enfal Hareketi’nin son aşaması olarak gerçekleşmiştir. Katliamın nedeni, daha doğru ifadeyle Saddam Hüseyin’in bahanesi Irak ve İran arasındaki savaşta Halepçe halkının İran’a destek vermesidir.
El-Enfal Harekâtı’nın şiddetlendiği dönemde İran ordusu Zafer-7 Harekâtı adlı genel taarruzu başlatmıştır. Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği’ne bağlı Peşmergeler İran ordusu ile işbirliği yapmıştır. Ardından Halepçe kasabasına girmiş ve isyan başlatmıştır. Aslında Saddam Hüseyin, 1986’den itibaren soykırım planı yapmış, bunun için Korgeneral Alî Hasan al-Majîd al-Tikritî isimli kuzenini, Kürt bölgesinde sorumlu yapmıştır. Kimyasal Ali lakaplı bu kişi kimyasal bombalar üretmeye başlamıştır.
Saddam Hüseyin’in emriyle başlatılan Enfal Operasyonları’nda 150 bin civarında insan katledilmiştir. Halepçe katliamı’nda keskin bir elma kokusu yayan zehirli gaz bombalarını taşıyan sekiz MiG-23 uçağı tarafından bombardıman düzenlenmiştir.
Halepçe Katliamı Sonuçları
İran askerleri ve Peşmergeler dahil olmak üzere 5.000’den fazla insan hayatını kaybetmiştir. 7.000’den fazla insan hem fiziksel yaralanmış, hem de ruhsal çöküşe girmiştir. 19 Ağustos 1988’de Irak ve İran, ateşkes anlaşmasını imzalamıştır.
Ateşkesten 5 gün sonra Irak Halepçe’yi geri almış ve işgal sırasında 200 kişiyi öldürmüştür. Süleymaniye Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Fuat Baban, bir makalesinde bu katliamın engelli doğum oranını artırdığını hatta oranın Hiroşima’daki engelli doğum oranından 4-5 katı olduğunu belirtmiştir.
Saddam Hüseyin, Halepçe katliamı sonrası soykırım suçlamasından dolayı yargılanmıştır. 148 Şii’nin ölümüne sebep olan Duceyil Katliamı’ndaki suçu nedeniyle mahkûm edilmiştir. 5 Kasım 2006 tarihinde asılarak idamına karar verilmiştir. Irak Yüksek Ceza Mahkemesi, 1 Mart 2010’da Halepçe Katliamı’nı soykırım olarak tanımıştır. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Mart 2014’te Halepçe’nin il olmasına karar vermiştir.
Tüm bu bilgiler ışığında Halepçe Katliamı nedir sorusunun yanıtı katliam kavramıyla sınırlandırılamaz. 16 Mart 1988’de yaşanan Halepçe Katliamı büyük bir insanlık suçudur ve asla unutulmayacaktır. Asıl doğru yanıt şudur: “Bir çocuk koşarak annesine: Daye behna seva te ( Anne elma kokusu geliyor) Elma kokusuyla birlikte gelen bir ölüm…”
Halepçe Katliamı nedir ile ilgili videolar
