Özellikle suda ve pirinç bazlı ürünler gibi bazı besinlerde arsenik maddesine maruz kalan bebekler ve çocuklar bulunmakta. Uzmanlar düşük düzeyde maruz kalmaların, uzun vadeli sağlık etkileri konusunda giderek daha çok endişe duymaktadırlar. Son günlerde sıklıkla duyduğumu arsenik nedir peki? Gelin detaylara bakalım…
Arsenik Nedir?
Arsenik, doğada çoğu mineralde bulunabilen bir elementtir. Genel olarak kükürt ve metallerle bir arada ya da saf bir element kristali olarak mevcuttur. Ayrıca, bazı bakteri türleri, arsenik bileşiklerini solunum metaboliti olarak kullanabilmektedir.
Arsenik az miktarda da olsa, sıçanlar, hamsterler, keçiler, tavuklar ve diğer bazı türlerde önemli bir diyet elemanıdır. Ancak, insan metabolizmasındaki rolü tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle, özellikle bebekler ve çocuklar için arsenik maruziyeti konusunda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Arsenik Nerelerde Kullanılır?
Arsenik, element halinde kullanım alanı oldukça kısıtlı olan bir elementtir. Tüfek saçmalarına yuvarlak şekil vermek için kurşun içerisine katılarak kullanılır. Aynı zamanda, tunç kaplamacılığında, fişekçilikte ve bazı alaşımların yüksek seviye sıcaklıklarda direncini artırmakta etkilidir.
Tıpta, As-72, As-74 ve As-76 gibi radyoaktif izotopları, tanı yöntemlerinde kullanılmaktadır. Tarım sektöründe, kurşun ve kalsiyum arsenat özellikle tütün ve pamuk tarımında insektisit olarak kullanılmıştır. Ayrıca, çinko ve krom arsenatlar ahşapların korunmasında etkilidir. Arsenik ayrıca kurşunun sert alaşımlarının yapımında ve cam endüstrisinde tercih edilmektedir.
Bakır asetoarsenit olarak bilinen Paris yeşili uzun yıllar insektisit olarak kullanılmıştır. Arsenik bileşikleri, özellikle cilt, göz ve solunum yollarına tahriş edici etkileri nedeniyle savaş gazı olarak da tercih edilmiştir. Arsenik bileşikleri, penisilinin keşfedilmesine kadar, frengi gibi hastalıklarla savaşmak için ilaçlarda kullanılmıştır. Paul Ehrlich, 1909 yılında arsenik içeren bir organik bileşiğin frengi hastalığını tedavi edebileceğini keşfetmiştir. Ancak, günümüzde bu bileşiklerin yerini antibiyotikler almıştır.
Arseniğin Vücuda Etkileri Neler?
Arsenik, doğada organik ve inorganik formlarda yer alır. Organik arsenik bileşikleri genellikle daha az toksiktirken, inorganik arsenik bileşikleri yüksek oranda toksiktir ve sağlık için ciddi tehlikeler oluşturabilir. Arseniğe maruz kalmış DNA, protein, yağ asitleri ve hücresel bileşenler gibi birçok hücresel yapıda oksidatif hasara neden olan reaktif oksijen türleri oluşturur. Bu, pro/antioksidan dengesini bozarak ve çeşitli hücresel mekanizmalarda değişiklikler yaparak karsinojenite, genotoksisite, diyabet, kardiyovasküler ve sinir sistemi hastalıklarına neden olabilir.
Arsenik zehirlenmesinin belirtileri geniş bir yelpazede ortaya çıkabilir. Bu nedenle spesifik bir tanı yöntemi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, arsenik zehirlenmesi ayırıcı tanıda akılda tutulması gereken bir olasılıktır. İnorganik arsenik vücuda girdiğinde, pentavalent formdan trivalent forma indirgenmesinde glutatyonun elektron vericisi olarak kullanılması, inorganik arseniğin doğrudan glutatyona bağlanması veya arseniğin oluşturduğu reaktif oksijen türleri ile glutatyonun oksidasyonu gibi nedenlerden dolayı hücresel glutatyon seviyesinde değişiklikler meydana gelir.
Arsenik İle İlgili Videolar
