Hemogram CBC (Complete Blood Count) yani tam kan sayımı olarak ifade edilir. Peki, tam kan sayımı nedir, hangi parametreler ölçülerek hangi hastalıkların belirlenmesi için kullanılır? Tam kan sayımı hakkında herkesin bilmesi gereken bu sorulara açıklık getiriyoruz.
Tam Kan Sayımı Nedir?
Hemogram testi yani tam kan sayımı, kan örneğinin içeriğindeki farklı hücrelerin sayılması işlemi olup özel cihazlar ile yapılır. Hücreler kemik iliğinde üretildiği için kemik iliği değerlendirmesi için de tam kan sayımı yapılır. Tam kan sayımı kişinin genel sağlık durumu hakkında doktorlara bilgi verir. Büyük tarama testine dahil olabileceği gibi rutin kontrol amacıyla da yaptırılabilir. Özellikle kronik hastalıkları olanların belirli periyotlarla tam kan sayımı yaptırması önerilir.
Tam kan sayımı istenen hastalar tam kan sayımında hangi hastalıklara bakılır sorusunun yanıtını araştırmaktadır. Bu hastalıkları şöyle sıralayabiliriz:
- Otoimmün rahatsızlıkları
- sistemik ve lokal (bölgesel) enfeksiyonlar
- Kemik iliği rahatsızlıkları
- Anemi
- Kan kanseri ve diğer kanser çeşitleri
- Kanama ve pıhtılaşma bozuklukları
- Dalak büyümesi
- Hepatit gibi karaciğer hastalıklarının takibi
Tam kan sayımı ayırıcı tanı için basit, hızlı ve güvenilir bir testtir. Cerrahi operasyonların, mide kanaması, trafik kazası gibi durumların veya kemoterapi tedavisinin sonrasında kanama ciddiyetinin takip edilmesinde hemogram testinden yararlanılır. Trombosit seviyesine bakmak için de hemogram testi istenebilir.
Tam Kan Sayımı Nasıl Yapılır?
Tam kan sayımı yapılabilmesi için kişinin kan vermesi gerekir. Tam kan sayımında aç olma şartı aranmaz. Test için gereken kan toplardamarlardan alınır. Yetişkinlerde kollardaki damarlardan, çocuklarda elin üzerindeki damarlardan ve yeni doğanlarda topuktan kan örneği alınır.
Kan örnekleri, kanın pıhtılaşmasını engelleyen bir madde olan EDTA içeren mor kapaklı tüplere konur. Tüp içerisinde pıhtı oluşmaması için 6-7 defa yavaşça karıştırılır. Kan örneği, laboratuvarda özel cihazlar aracılığıyla teste tabi tutulur.
Tam Kan Sayımı Nasıl Raporlanır?
Kan örneği üzerinden sayım ve hesaplama işlemi özel cihazlarda otomatik olarak yapılır ve sonuç kâğıdı hazırlanır. Sonuç değerleri referans aralığı doğrultusunda işaret veya renklendirmelerle belirtilir. Ön tanının yazmadığı raporda hücre sayısı ve hesaplanan diğer tüm oranlar kısaltmalarla ifade edilir. Bu kısaltmalar ve taşıdığı anlamlar şöyle:
- RBC: Kırmızı kan hücresi
- HGB: Hemoglabin
- HCT: Hematokrit
- PLT: Trombosit sayısı
- WBC: Beyaz kan hücresi sayısı
- MCV, RDW, MCH, MCHC: Kırmızı kan hücresi indeksleri
Referans alınan değerler yaş ve cinsiyete göre değişkenlik gösterir. Peki, kan tahlili normal değerleri nasıl olmalı? İşte bu soruyu birkaç değer üzerinden şu şekilde yanıtlayabiliriz:
- Hemogram testinin en üst sırasındaki WBC (White blood cell) miktarının olması gereken değeri, mikrolitrede 4500-11000 kan hücresidir ve bu değerin yüksekliği enfeksiyon veya lösemi tiplerinin işareti olabilir.
- HGB sayısının erkekler için desilitre başına 14 ya da 17 gram olması, kadınlar için ise desilitre başına 12 ya da 15 gram olması gerekir.
- HCT’nin olması gereken değer erkeklerde %41 ila %50 arası, kadınlarda ise %36 ila %44 arasıdır.
- Kanda ne kadar trombosit olduğunu söyleyen PLT değerinin 140000 ile 450000 arasında olma gerekir.
Hemogram testi sonuçları normal değerlerde değilse sonuçlar anormal niteliği kazanır. Değerlerin düşük olması demir eksikliğinden, bağışıklık sisteminin zayıflamasına kadar birçok sorunun işareti olabilir. Normal değerlerin üzerinde olan kan değerleri de tümörlerin varlığının veya başka sorunların habercisidir. Sonuç her zaman ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmez. Elbette bu değerlendirmeyi doktorun yapması gerekir.
Bazı ilaçlar ve kemik iliğine sıçrayan kanserler parametreleri değiştirebilir. Alınan kan örneğinin çok fazla beklemiş olması, tüpün aşırı veya yetersiz doldurulması, hastanın biyokimyasal değerlerinin bozuk olması (hiperglisemi, hiperlipidemi), turnikenin çok sıkı bağlanması, cihazda herhangi bir arıza olması gibi durumlarda test sonuçları değişebilir.
Sonuçların hastanın şikayetleri ve fiziki muayenesi ile uyumlu olmaması durumunda test tekrarlanabilir. Periferik yayma yapılarak mikroskopla kan örneği incelenmesi de istenebilir.
Tam Kan Sayımı Nedir? ile ilgili videolar
