Sosyal roman nedir? Sosyal roman, toplumsal sorunları ele alan roman türüdür. Bu türde kurgulanan konular her daim toplumun kanayan yaralarını aktaran bir akış içerir. Yoksulluk, eşitsizlik, sınıfsal farklılıklar sosyal romanların en çok ele alınan konuları arasında yer alır. Dünya genelinde pek çok yazar bu konular çerçevesinde oluşturduğu kurguları okuyucular ile buluşturuyor.
Peki, bir romanı sosyal roman olarak adlandırmak için hangi nitelikleri taşıması gerekir? En çok bilinen sosyal roman türü örnekleri hangileridir? Bilinen ilk Türk sosyal roman hangisidir? tüm bu soruların cevapları yazımızın devamında.
Sosyal Roman Nedir?
Sosyal roman, yaşadığımız toplumda sorun olarak teşkil eden ve yaşam koşullarını zorlaştıran konuları ele alan bir roman türüdür. Bu türün pek çok örneği aslında sıklıkla karşımıza çıkıyor. Büyük yazarlar tarafından kaleme alınan bu romanları diğerlerinden ayıran ise konuları ele alınışıdır. Edebi eserlerde kurgu oluşturmak ve bu kurgularla okuyucuda duygusal anlamda bağlantı kurmak kolay bir süreç değildir. Sosyal romanda ise bu durum daha da zorlayıcı olabiliyor.
Bir sosyal romanda öncelikli olan; iyi bir gözlem ya da yaşanmışlığın eseri olması diyebiliriz. Ele alınan konular zor yaşam koşulları olacağı için başarılı bir sosyal romandan beklenen de tam olarak yaşanmışlık hissini sunmasıdır. Ve bunu başarabilen nadir yazarlar haliyle dünya çapında bir üne de kavuşuyor. İnsanlık tarihinde bu türe konu olabilecek pek çok zorluk vardır. Bunları kaleme almak ve duyguyu olduğu gibi aktarabilmek ise yazarların ustalığına kalıyor.
Sosyal Roman Türünün Özellikleri Nelerdir?
Sosyal roman türü için en önemli özelliği; toplumu ilgilendiren ve sorun olarak nitelendirilen konulara ele almasıdır. Bir açıdan eleştirel bakış ile anlatılan bu tür, baskı altında ya da kötü şartlarda sürülen yaşantıları kaleme alındığı eserlerdir. Aynı zamanda belirli bir ülke ile sınırlandırmadan dünya edebiyatı genelinde kabul görmüş roman türlerinden biridir. Gerçekçi yaklaşımlara dayandırılan sosyal roman eserleri, süslü ifadelerden ziyade daha yalın anlatıma sahiptir. Böylece her kesimden okuyucunun rahatlıkla kurguyu özümsemesi mümkün olur.
Sosyal Roman Eserlerinde Ele Alınan Konular Nelerdir?
Sosyal roman türünde verilen eserlerden bazılarında yazarlar konuyu daha iyi işleyebilmek adına ele alacakları yaşam koşullarını kendileri deneyimlemeyi tercih etmiştir. Buna en iyi örneklerden bir tanesi Emile Zola gösterilebilir. Emile Zola, Germinal adlı eseri, maden işçilerinin zor koşullar altında çalıştığının anlatıldığı en önemli sosyal roman eserlerinden biridir.
Yazar bu zorlukları daha iyi özümseyebilmek adına maden işçileri ile birlikte maden ocaklarında çalışmış ve zorlu şartları kendi deneyimleme imkanı elde etmiştir. Yazara büyük ün kazandıran eserlerden birisi olan Germinal, Emile Zola’nın cenazesinde dahi büyük saygı görmesinde önemli pay sahibidir.
Bir romanın sosyal roman türüne ait olduğunu belirten ve bu türe ait işlenen başlıca konular şunlardır;
- Irkçılık
- Sınıfsal eşitsizlik
- Göçler
- Yoksulluk
Sosyal Roman Türleri Nelerdir?
Sosyal romanın bir çeşit roman türü olduğundan bahsetmiştik. Kendi içerisinde de bu tür farklı alt başlıklara ayrılıyor. 2 başlıkta ele alınan sosyal roman türü ise şu şekilde;
- Tezli Roman: Yazarın benimsediği bir görüşü savunduğu sosyal roman türüdür. Türk edebiyatında ilk tezli roman örneği Nabizade Nazım’ın Zehra adlı eseri gösterilebilir.
- Töre Roman: Toplumun gelenek ve görenekleri ele alınarak yazılan sosyal roman türüdür. En iyi örneği; Türk yazarlardan Halide Edip Adıvar’ın Sinekli Bakkal romanıdır.
En İyi Sosyal Roman Örnekleri
Sosyal roman türüne eser vermiş pek çok yazar vardır. Bunlardan büyük bir çoğunluğu edebiyatla ilgilenen okuyucunun karşısına sıklıkla çıkan önemli eserlerdir. En çok bilinen ve ses getiren örnekleri ise şu şekilde;
- Sefiller – Victor Hugo: Fransız yazar Victor Hugo pek çok eser kaleme almıştır. Bu eserler arasında en çok bilinenlerden birisi ise dönemin sorunlarını ele aldığı Sefiller romanıdır. 1815 ile 1832 tarihleri aralığını konu alan eser ,baş kahraman Jean Valjean üzerinden anlatılan bir toplumsal yergi romanıdır.
- Gazap Üzümleri – John Steinbeck: Amerikalı yazar eserinde 1930’ların Amerika’sını okuyucuya aktarıyor. Bu eseri John Steinbeck’e 1939’da Pulitzer ödülünü getirmiştir. Eserde dönemin ekonomik kriz yıllarını anlatıyor.
- Bereketli Topraklar Üzerinde – Orhan Kemal: Yerli yazarlar arasında dönem konularını ele alması ile bilinen Orhan Kemal’in bu eseri, sosyal roman türüne örnek olarak gösterilir. 1954 tarihinde yazılan roman, para kazanmak umuduyla köyden şehre göç eden üç arkadaşı konu alıyor.
Sosyal roman türü ile ilgili videolar
