RTÜK yani Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Türkiye’de faaliyet göstermekte olan radyo ve televizyon yayınlarının tamamını denetleyen kamu kuruluşudur. Üyeler siyasi partileri adayları arasından TBMM Genel Kurulu tarafından seçilmektedir.
RTÜK Tarihçesi
Türkiye’de yayın yapan tüm radyo ve televizyonları denetleyen ve gerektiğinde yaptırım uygulama yetkisi bulunan kamu kuruluşu RTÜK, toplum değerlerini koruma ihtiyacından çıkmıştır. 20 Nisan 1994 yılında kurulmuştur. Karasal, sayısal, uydu, IPTV ve kablo ortamlarında yayın yapmak isteyen kuruluşlara yayın izni verme ve lisans yetkisi olan bir kuruluştur.
Yayından önce programlara müdahale edemeyen RTÜK, yayınları sonradan denetlemektedir. Gerek olduğu takdirde yayına ve kuruluşuna yaptırım uygulayabilme yetkisine sahiptir.
RTÜK’un yetkileri 6112 Sayılı, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri kanununda 34. maddesinde belirlenmiştir. RTÜK üst kurulu, devlet ile ilişkisini görevlendirilen bir bakan aracılığıyla yürütmektedir. Üst Kurulun malı, devlet malı hükmündedir, haczedilemezdir.
Üst kurul, yükümlülüklerini yerine getirmeyen, yayın ilkelerine aykırı yayın yapan kuruluşları uyarmaktadır. Yayın kuşağında açık şekilde özür dilenmesini istemektedir. Bu talebe uyulmadığında ya da tekrar edildiğinde ilgili programı bir ve on iki kez arasında durdurur. Bu süre içinde programın herhangi bir yetkilisi başka bir program yapamaz.
Yayını durdurulan programların yayın kuşağında RTÜK tarafından hazırlanmış olan eğitim, kültür, zararlı alışkanlıklarla mücadele gibi konulardaki yayınlar reklamsız olarak yayınlanabilmektedir.
Kurulun kararları idari yargı denetimine açıktır.
2020 itibarıyla başkanı Ebubekir Şahin, başkanvekili Esat Çıplak’tır. Yıllık ₺177.882.000’dir. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlanmıştır.
RTÜK Yapısı
RTÜK, tarafsız ve özerk kamu tüzel kişiliğidir. Başbakanlığa bağlı olan bir kamu kuruluşudur. TBMM Genel Kurulu tarafından seçilmiş 9 üyelik bir Üst Kurul bulunur. Üst Kurul’da yer alan üyelerin görev süresi 6 yıldır. Bu üyeler arasından bir başkan ve vekili seçilir. Başkanın göre süresi 2 yıldır.
RTÜK’un Projeleri
Çocuklar ve gençler için zararlı yayınlara karşı tedbirli olmak adına RTÜK çok sayıda proje yürütmüştür. 6112 sayılı kanunun 8/2 maddesine göre gençlerin ve çocukların her türlü gelişimine zarar verebilecek programların izleneceği zaman dilimlerinde koruyucu sembollerin kullanılması zorunlu hale gelmiştir. Bunlar:
Akıllı İşaretler Sembolleri: Akıllı İşaretler, yayın akışı ve programlarda uygulanan sınıflandırma sistemidir. Ebeveynlerin çocuklarını yayınların olası zararlarından korumaları için gerekli sorumluluklarını yerine getirmek için yardımcı olmalarını sağlar. Bu sınıflar genel izleyici, 7, 13, 18 yaş olmak üzere 4 ayrı grupta ele alınır.
İyi Uykular Çocuklar: İlkokul çağı ve okul öncesindeki çocuklara erken yatma alışkanlığı amacıyla hazırlanmış bir projedir. Akşamları 21.30’da tüm televizyonlarda çocukların uyku saati geldiğini belirten animasyonlar yayınlanır. Böylelikle yatma vaktinin geldiği mesajı ebeveyn ve çocuklara iletilir.
