Her yıl Nisan ayının ikinci günü Otizm Farkındalık Günü olarak kabul edilmiştir. Bugünün anlam ve önemi sebebiyle biz de bu önemli rahatsızlığı sizler için araştırdık.
Otizm nedir? Belirtileri nelerdir? Ne zaman ortaya çıkar? Bütün soruların cevaplarına gelin birlikte bakalım.
Otizm rahatsızlığı sonucu beynin farklı bölgeleri bir arada çalışamaz. Otizmli bireylerin çoğu ömür boyu diğer insanlarla iletişim kurmakta her zaman zorlanacaktır. Fakat ne kadar erken teşhis edilirse uygulanacak tedaviyle kişiye bazı sosyal beceriler kazandırılabilir. Kendi kendilerine yetebilir hale gelebilirler.
Otizmin nedeni henüz tam olarak bilinmiyor ancak bazı bilim adamları genetik olduğunu düşünmektedir. Fakat hangi genin buna sebep olduğu hala araştırılmaktadır.
Yapılan diğer araştırmalar ile ise otizmi tetikleyen ilaçların ya da çocuğun çevresindeki şeyler olup olmadığı üzerine yoğunlaşılmıştır. Çocukluk döneminde yapılan kızamık-kabakulak-kızamıkçık gibi aşıların da buna yol açtığını düşünenler de vardır.
Fakat yapılan araştırmalar bunun gerçek olmadığını göstermiştir. Yapılan aşıların çocuğunuza zarar verebilecek hatta ölüme sebep verebilecek hastalıklardan koruduğu için, bu aşıların yapılması önemlidir.
OTİZMDE ANA BELİRTİLER
Otizmin belirtilerin şiddeti farklılık gösterir ancak otizmli kişilerde görülen belirgin belirtiler şunlardır:
-Göz göze gelme, yüz ifadesi ve beden dili gibi sözsüz iletişim becerisinin gelişiminde görülen belirgin problemler
-Yaşıtlarıyla iletişim ve arkadaşlık kuramama
-Diğerleriyle eğlence, ilgi veya başarıyı paylaşmaya karşı ilgisizlik
-Empati eksikliği.
-Etrafındaki kişilerin acılı ya da üzüntülü hallerini anlamada zorluk çekme
OTİZME NE SEBEP OLUR, TİPİK BELİRTİLERİ NELERDİR?
-Konuşmayı öğrenememe veya geç konuşma. Otistiklerin %40’ı asla konuşmaz.
-Sohbet etmeye başlamada zorlanma. Ayrıca otistikler başlamış bir konuşmayı sürdürmede zorlanırlar.
-Kalıplaşmış veya sürekli tekrar ederek konuşma. Otistik bireyler daha önceden duydukları belli bir cümleyi sürekli tekrar ederler.
-Dinleyicilerinin bakış açısını anlamada zorlanma. Örneğin bir otistik karşısındaki kişinin espri yaptığını anlamayabilir. Kelimelerin tek tek karşılıklarını algılar ancak ima edileni anlayamaz.
OTİZMDE AKTİVİTELERE VEYA OYUNLARA KARŞI SINIRLI İLGİ
-Parçalara alışılmışın dışında odaklanma.
-Otistik çocuklar, arabanın kendisiyle oynamaktan daha çok arabanın tekerleğiyle oynamak gibi daha çok oyuncağın bir bölümüne odaklanırlar.
-Belirli konularla meşgul olma durumu.
ÇOCUKLUKTA OTİZM BELİRTİLERİ
Otizm belirtileri çoğunlukla anne babalar ya da çocuğa bakan kişi tarafından ilk 3 yılda anlaşılır. Her ne kadar otizm doğuştan olan bir rahatsızlık olsa da bebeklik döneminde belirtileri anlamak veya teşhis koymak zordur.
Ebeveynler bebekleri kucakta olmak istemediğinde, yapılan oyunlarla ilgilenmediğinde veya konuşmaya başlamadığında endişelenirler. Bazı durumlarda ise çocuk yaşıtlarıyla aynı zamanda konuşmaya başlar ama daha sonra konuşma becerisini yitirir.
Ayrıca otizmli bir çocukta işitme problemi olduğundan da şüphelenilebilir. Çünkü, otizmli kişiler çoğunlukla işitmez görünürler ancak bazen de tren düdüğü gibi uzaktan gelen bir sese ilgi duyabilirler.
Erken teşhis edilen ve yoğun tedavi gören bir otistik birey, başkalarıyla ilgilenebilir, iletişim kurabilir ve büyüdükçe kendine bakar duruma gelebilir. İnsanların düşündüğünün aksine, çok az otistik birey sosyal hayattan tamamen izole olur ve kendi dünyasında yaşar.
GENÇLİKTEKİ OTİZM BELİRTİLERİ
Gençlik dönemlerinde davranış modeli çoğunlukla değişir. Bu dönemde gençler, yeni beceriler edinirler ancak etrafındaki diğer kişilerle ilişki kurma ve onları anlamada hala geridedirler.
Buluğ çağı denilen dönem ve artan cinsellik otistik gençlerde diğerlerine nazaran daha zor olabilir. Genç otistikler depresyon, anksiyete ve epilepsi gibi problemler yaşamaya daha yatkındırlar.
YETİŞKİNLİKTE OTİZM BELİRTİLERİ
Yetişkin otistiklerin bazıları çalışabilir ve kendi başlarına yaşayabilirler. Bu durum kişinin zeka ve iletişim becerisinin derecesine bağlı olarak değişir. Oran olarak bakacak olursak en azından %33’ünün kısmen bağımsız olduğunu söyleyebiliriz.
Fakat bazıları ise özellikle zeka düzeyi düşük olan ve aynı zamanda konuşamayanlar, çok fazla yardıma ihtiyaç duyabilirler. Diğer taraftan çok daha iyi durumda olan otistikler mesleklerinde başarılı olabilir ve tek başlarına yaşayabilirler ancak yine de diğerleriyle ilişki kurmada zorlanırlar. Bunların zeka düzeyi ortalama veya ortalamanın üzerindedir.
