Bu zamana dek sık sık birbirine karıştırılan ve bu nedenden ötürü yanlış yerde kullanılma oranı oldukça yüksek olan iki deyiş mevcut: Öngörü ve ön yargı.
“Ön yargıyı kırmak atomu parçalamaktan daha zordur.”
Albert Einstein
Kimileri yanlış sözlük bilgisi nedeniyle ön yargılı olmayı değerli bir durummuş gibi görürken kimileri daha da yanlış bilgi birikimi ile öngörülü olmayı yanlış bir davranış olarak kabul etmekte. Bu yazımızda öngörülü insanlarla ön yargılı insanları birbirlerinden ayıran temel farkları ele alacağız. Hem doğru tanımlarla olayları değerlendirmek he de yanlış kullanımın önüne geçmek için…
Peşin Hükümlülük Üstüne
Bilindiği gibi ön yargılı olmak, bir konu ya da durum hakkında peşin bir hüküm vermek, herhangi bir olguya veya kanıta riayet etmeden yalnızca öyle istiyor diye buna inanmamak anlamını taşımaktadır. Bu açıdan incelendiğinde birçok kayırma ve haksızlık durumları da bu çeşit peşin yargıların bir eklentisi olarak yaşamımızda yer alıyor. Öngörülü olan bir kişi ise daha önceki olay ve olgulara dayanarak düşünen ve bu düşünce yönünde karar verebilen kişidir.
Yapıcılık-Yıkıcılık Üstüne
Ön yargılı davranışların genel olarak tutumu yapıcı olmaktansa yıkıcı olma yönündedir. “Ben bu fıkrayı dinledim.” cümlesi ile karşı tarafı dinlememek, aklın genel olarak ezbere çalışmasından başka bir şey değildir. Öngörülü kişilikler ise durumların tahlili ve analizini doğru biçimde gerçekleştirerek ortaya çözümler sunar. Daha uygununun olabildiği ihtimalini göz önünde bulundurarak daha vahim olanı eleştirmek, öngörülü bir bakış açısının örneğidir.
Bilgelik ve Bilgiçlik Üstüne
Ön yargı; bilgiçlik, moda deyimle ukalalık üzerine temellenmektedir. Örneğin, herhangi bir kişiye kitap tavsiyesinde bulunulur. O kişi “Ben bu kitabı seveceğimi düşünmüyorum veya ben bu kitabı okumam!” gibi bir yanıt verdiği taktirde bu ön yargıya örnek olabilir. Gelen yanıt “bu kitabı hiç görmemiştim, okumaya çalışacağım.” yönünde ise öngörüye örnektir. Bu biçimde ele alındığında bilgelik merak eden, araştırma içinde olan bireyin genel tutumu iken, ukalalık her şeyi kendisinin bildiğini düşünen ve bu nedenle de yeniliklere kapalı olan bir insan portresi ortaya koymaktadır.
Ön Yargılı Olmak Bir Hastalıktır
İleri boyutlara varmış olan ön yargı paranoyayı ve kaygı bozukluklarını tetiklemektedir. Bu alanda yapılmış olan birçok farklı incelemeler ve araştırmalar yüksek seviyelere ulaşan ön yargının stres ile bir araya geldiğinde depresyonu tetikleyeceğini de gözler önüne sermiştir.
Sözün özü; ön yargılardan sıyrılarak daha öngörülü ve temkinli kişilikler olduğumuz taktirde toplumun genel yapısı ve düzeni de yeniden biçim alabilecektir. Bütün bir sosyolojik taban, tüm toplum örüntüsü tek tek bireylerden başlamaktadır. Bireylerin her zaman karşı tarafı dikkate alan insani yaklaşımları ve yen düşünceleri kişiler arası hukukun da daha anlaşılır olmasını sağlayacaktır.
Öngörü Ve Ön Yargı Arasındaki Temel Farklar Nelerdir? ile ilgili Videolar
