Ketamin, anestezi ve ağrı yönetimi amaçları için tasarlanmış bir ilaçtır. Kimyasal olarak bir arilsi-keton olan bu madde, genellikle beyaz kristal toz veya sıvı formunda bulunmaktadır. Ketamin, NMDA reseptör antagonistidir ve merkezi sinir sisteminde etkileyerek anestezi sağlar.
İlk olarak veteriner tıbbında kullanılmış olmasına rağmen, zamanla insanlarda anestezi amacıyla da kullanılan bir ilaç haline gelmiştir. İntravenöz yolla uygulandığında hızlı bir şekilde etki gösterir. Ketamin, genellikle cerrahi işlemler sırasında bilinç kaybı ve ağrı kontrolü sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.
Friends dizisinin ünlü oyuncusu Matthew Perry‘nin de bu ilaç sebebi ile hayatını kaybettiği açıklandı.
Ketamin Ne İşe Yarar?
Ketaminin vücut üzerinde çeşitli etkileri bulunmaktadır. Bu madde, anestezik özelliklere sahiptir ve aynı zamanda geçici hafıza kaybına yol açabilir. Bunun yanı sıra, ketamin farklı dozlarda ayrıştırıcı etkilere sahiptir ve algıları değiştirebilir, bu da maddeyi eğlence amaçlı kötüye kullanıma açık hale getirir.
Ketamin, ilk kez 1962 yılında bir laboratuvarda sentezlendiğinde keşfedildi. Araştırmacılar, hayvanlar üzerinde yaptıkları iki yıl süren başarılı testlerin ardından, 1964 yılında bu maddeyi insanlar üzerinde test etmeye başladı. FDA, ketamini ilk kez 1970 yılında anestezik olarak kullanmak üzere onayladı ve doktorlar, bu ilacı Vietnam Savaşı sırasında yaralanan askerlerde kullanmaya başladılar.
Halüsinojenik ve çözülme özelliklerine sahip olan ketamin, hızla eğlence amaçlı bir ilaç olarak popülerlik kazanmıştır. FDA tarafından onaylandıktan sonra, bu amaçla kullanımı yıllar içinde artmış ve 1990’ların sonunda çoğu ülkede kontrollü bir madde olarak sınıflandırılmıştır.
Ketaminin antidepresan etkilerini ortaya çıkaran mekanizma, NMDA reseptörünün bloke edilmesi, AMPA reseptörü ile etkileşim, hücrede mTor molekülünün aktivasyonu ve bu süreçte sinir hücresine dendritik dikenlerin eklenmesi için G proteinlerinin salgılanması ve glutamat miktarının arttırılmasıdır. Ayrıca, ketamin nitrik oksit üretimini azaltır ve ağrı hissini azaltan opioid reseptörleri ile etkileşime girer.
Ketamin Ne İçin Kullanılır?
Ketamin, çeşitli yöntemlerle vücuda uygulanabilen bir ilaçtır. Bu ilaç, hap, burun spreyi, kas içi enjeksiyon veya damar içi infüzyon şeklinde kullanılabilir. Hastanede anestezi veya ağrı kontrolü amacıyla kullanıldığında, genellikle intravenöz yolla verilmektedir. Ketamin infüzyonları ve nazal spreyler, genellikle “FDA onayı olmayan” bir kullanım şekli olarak bilinse de, ayakta hasta ortamında çeşitli durumları tedavi etmek için de tercih edilmektedir.
Ketamin, sadece anestezi ve ağrı kontrolü için değil, aynı zamanda 1962’deki keşfinden bu yana ortaya çıkan bilgilerle duygudurum bozukluklarından, merkezi duyarlılaşma sendromu, fibromiyalji, refleks simpleks distrofi gibi anksiyete ve kronik ağrı sendromlarına kadar çeşitli alanlarda başarılı bir tedavi olabileceği görülmüştür.
Belirtilerden en uzun süreli remisyon şansını elde etmek amacıyla, iki ila üç haftalık bir periyotta bir dizi infüzyon planlanmaktadır. Yapılan bazı çalışmalar, ketaminin migren baş ağrılarını hafifletme potansiyeline sahip olduğunu ortaya koymuştur. 2019 yılında, depresyon tedavisi için kullanılan bir tür ketamin onay almıştır.
Araştırmacılar, ketaminin etkilerini daha düşük dozlarda nasıl ortaya çıkardığı konusunda tam bir kesinlikle bulunamamışlardır. Ancak, çeşitli çalışmalar, ketaminin farklı durumları, özellikle ağrı veya duygudurum bozukluklarını tedavi etmede umut verici sonuçlar sunduğunu göstermiştir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, ketaminin yeni potansiyel tıbbi uygulamalarının belirlendiği güncellemeler sunulmuştur.
Potansiyel yeni terapötik uygulamalar arasında, depresyon ve refrakter status epileptikus tedavisi de bulunmaktadır. Ketaminin depresyon tedavisinde kullanımı, şu anda Faz III klinik çalışmalarda değerlendirilmektedir. Ayrıca, raporda belirtildiği gibi, dünya genelinde birçok ülkede ketamin kötüye kullanım seviyelerinin düşüş eğiliminde olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum, gelecekte bu koşulların tedavisi için FDA onayının daha az dirençle karşılanabileceğini düşündürmektedir.
Ketamin İle İlgili Videolar
