Eskiden “kara ölüm” olarak da bilinen veba, Yersinia pestis bakterisinin yol açtığı bulaşıcı bir hastalıktır. Hıyarcıklı veba, akciğer vebası ve veba sepsisi olarak adlandırılan çeşitleri bulunmaktadır.
Hıyarcıklı vebanın kaynağı, pire ısırıkları yoluyla insanlara bulaşan bakteriyel bir enfeksiyondur. Bu hastalık Afrika, Asya ve Amerika’nın belirli bölgelerinde görülürken, Avrupa’da ise artık hiç rastlanılmamaktadır.
Hıyarcıklı Veba Belirtileri Nelerdir?
Hıyarcıklı vebanın kuluçka süresi ile bulaşma ve ilk belirtilerin ortaya çıkması arasındaki zaman dilimi, maksimum 7 gün sürebilir. Patojenle enfeksiyon gerçekleştikten sonra, hıyarcıklı vebanın belirtileri hızla gelişir. Genel belirtiler aşağıdakileri içermektedir:
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- Kusma
- Ateş
- Titreme
- Bilinç kaybı
- Karaciğer ve dalak büyümesi
Hıyarcıklı vebanın tipik belirtileri, genişlemiş lenf düğümleri nedeniyle oluşan şişliklerdir. Bu şişlikler, halk arasında genellikle yumrular olarak bilinir ve çoğunlukla kasık bölgesinde bulunur. Şişlikler, zamanla patlayabilir ve bu sırada oldukça bulaşıcı irinli bir salgı bırakabilir. Bazen pire ısırıkları, yumruların biraz uzaklarında görülebilir.
Hıyarcıklı Veba Nedenleri Nelerdir?
Hıyarcıklı vebaya Yersinia pestis adlı bakteriler sebep olmaktadır. Bu bakteriler son derece bulaşıcıdır ve çeşitli yollarla bulaşabilir.
Hayvanlar yoluyla enfeksiyon
Yersinia pestis adlı veba patojeni, genellikle enfekte pirelerin ısırıkları aracılığıyla yayılmaktadır. Pireler, sıçanlar veya çeşitli kemirgenler gibi taşıyıcı hayvanlar üzerinde yaşamaktadır. Ayrıca, kediler, tavşanlar ve yavru tavşanlar da enfekte pirelerin potansiyel taşıyıcılarıdır.
Günümüzde vebanın hala gözlemlendiği bölgelerde, özellikle vahşi kemirgenler pireleri yaymaktadır. Veba ortaya çıktığında, bu hayvanlar hastalanır ve zaman zaman ölebilirler. Ancak, hayvanlar belirgin semptomlar göstermeden önce enfekte olabilir ve patojenleri aktarabilirler.
Veba patojeni, enfekte hayvansal salgıların bulaşması ya da doğrudan ölü vahşi hayvanlarla temas yoluyla insanlara geçebilir.
İnsandan insana bulaşma
Oluşan yumurulardan irinli sıvı aktığı zaman insandan insana bulaşma olasılığı artmaktadır.
Hıyarcıklı Veba Nasıl İlerler?
Hıyarcıklı veba, deri altına bakteri bulaşan bir pire ısırığından sonra ortaya çıkar. Ardından, patojen lenfatik sistem aracılığıyla en yakın lenf düğümüne yerleşir. İlk etapta, genişlemiş ve şişmiş lenf düğümleri nedeniyle kasık bölgesinde ağrılı bir lenf düğümü iltihabı meydana gelir.
Eğer tedavi edilmezse, hıyarcıklı veba 24 saat içinde ölüme yol açabilir. Bu durum, tüm vakaların yaklaşık yarısında görülür. Ancak, uygun antibiyotik tedavisi ile enfekte olanların %90’dan fazlası hayatta kalabilir. Veba patojeni akciğerlere kadar ilerlerse, hastalık ikincil bir akciğer vebası olarak isimlendirilir.
Hıyarcıklı Veba Tedavisi
Hıyarcıklı vebaya yakalanan bireyler, uygun antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Tedaviye, ideal olarak ilk semptomların ortaya çıkmasının ardından en geç 18 saat içinde başlanmalıdır. Hastalar, vebaya yakalandıklarında derhal bir hastaneye yatırılmalıdır.
Tedavinin başlangıcında ve süresince, veba patojeninin kullanılan ilaca karşı direnç geliştirmediğinden emin olunmalıdır. Bu, tedavinin etkili olması ve hastanın tam olarak iyileşmesi için önemlidir.
Hıyarcıklı Veba İle İlgili Videolar
