Hıdırellez ya da Hıdrellez, Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar’da Mayıs ayının altıncı gününde kutlanan mevsimlik bayramlardan bir tanesidir. Ruz-ı Hızır olarak da bilinen bugün, dünyada darda ve sıkıntıda olan kişilerin yardımcısı olarak bilinir. Hızır ve denizlerin hakimi olarak bilinen İlyas ile buluştukları gün olarak tahmin edilir.
Hıdırellez ile Nevruz farklı günlerdir. Nevruz, 21 Mart günüdür. Nevruz ile ilgili daha fazla bilgi almak için “Nevruz Nedir? Nevruz Bayramı Ne Zaman Kutlanır?“ isimli yazımızı okuyabilirsiniz.
Miladi takvime göre 6 Mayıs, Rumi takvimi olarak da bilinen Jülyen takvimine göre de 23 Nisan günü Hıdırellez günü olarak kutlanmaktadır. 6 Mayıs’tan 7 Kasım’a kadar “Hızır Günleri” adı verilen yaz mevsimleri, 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar Kasım günleri ismi ile kış mevsimlerini oluşturur. Dolayısıyla 5 Mayıs akşamı bu, kışın bittiği ve sıcak yazların başladığı anlamına gelir.
Türkiye’de 5 Mayıs – 6 Mayıs gecesi kutlanmaktadır. Bugün Hıristiyanlar tarafından ise baharın ilk günü ve doğanın uyanışı olarak görülüyor. Katolikler, Rum Ortodokslar ve Aya Yorgiler de “Aziz George” günü olarak kutlar. UNESCO tarafından “İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası” listesinde yer almaktadır.
Hıdırellez Günü Ne Yapılır?
Hıdırellez denilince akla ilk gelen bazı gelenekler vardır. Bu gecede yapılan en yaygın ritüel ateş yakmak ve ardından ateşin üzerinden atlamaktır. Hıdırellez günü ateşin üzerinden atlamanın atlayan kişiyi kötü gözlerden yani nazarlardan ve hastalıklardan koruyacağına inanılmaktadır. Bu gelenek Hıdırellez’le özdeşleşmiş bir gelenektir.
Hıdırellez’de yapılan ilk törenlerden biri akşam saatlerinde gül ağacına dualar etmek ve altına dilek mektupları bırakmaktır. Gül ağaçlarının altına ya boş cüzdan bırakılır ya da dallarına para asılır. 6 Mayıs‘ta da bu para alınır ve bir cüzdana konur. Bu para sene boyunca harcanmaz. Bu paranın yıl boyunca kişiye parasal yönden sıkıntıya sokmayacağına inanılır.
İnsanlar Hıdırellez günü pek çok dilek diler ve istediklerinin Hızır A.s tarafında gerçekleştirilmesi beklenir. Anadolu halkı gün doğumundan önce beyaz kıyafetler giyer, yeşil ve sulu kırsala giderek eğlenir. Kutlamalar, ağaçlıklı, yemyeşil ormanlık alanlarda, su kenarında, türbe yanlarında ya da yatırların yakınında yapılır. Bu nedenle buralara Hıdırlık adı verilir.
Hızır’ın yeşillik alanlarda gezdiğine inanıldığı için yeşillik alanlarda çiçekler toplanır, oyunlar oynanır, baharda ilk kuzusu kesilerek yemekler yapılır. Toplanan çiçekler kaynatılarak içilirse pek çok hastalığa iyi geleceğine ve kırk gün bu suyla yıkanan kişilerin daha genç görüneceğine inanılır.
Hızır’ın elinin Hızır günü arifesinde ellerinin her yere dokunulabilir olduğu rivayet edildiğinden dolayı yiyecek kapları, ambarlar ve cüzdanlar açık bırakılır. Ev, bağ ya da bahçe isteyenler istedikleri küçük modeli yaparlar. Altın ve benzeri mücevherler isteyenler, kollarına ta da boyunlarına yaprak takarlar. Dileklerinin Hızır A.s gerçekleştirebileceklerine inanırlar.
Anadolu’nun belli bölgelerinde cehennem bugünde yapılan dua ve talepleri kabul edilmesi için oruç tutma, sadaka verme ve kurban kesme gibi çeşitli adetler bulunmaktadır.
Hıdırellez ile ilgili videolar
