Atık, çeşitli maddelerin kullanım sonrası artık, istenmeyen ve çevresel zarara yol açabilen bir kavramı ifade eder. 2015 yılında yayınlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği’ne göre ise atık, üreticisi tarafından ya da fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiler tarafından çevreye bırakılan veya atılması gereken herhangi bir madde veya materyal olarak tanımlanmaktadır.
Atık ve çöp, birbirinden ayrılan ve net bir şekilde ayırt edilmesi gereken iki farklı kavramdır. Çöp, içerisinden kağıt, karton, cam, metal ve plastik gibi maddeler ayrıştırıldığında geri dönüştürülemeyen artık malzemeyi ifade eder. Özetlemek gerekirse, çöp, düzenli depolama veya bertaraf edilme gereksinimi duyan bir kavramken, atık içerisinde bulunan malzemelerin ayrıştırılması ve özelliklerine göre dönüştürülmesi veya geri kazanılması potansiyeline sahip bir süreci ifade eder.
Bu nedenle Türkiye’de atık yönetimi projeleri geliştirilmekte, endüstriyel atıkların oluştuğu sanayi tesislerinde, işletmelerde ve fabrikalarda atıkların sınıflandırılması ve entegre edilmesi için özel prosedürler uygulanmakta ve endüstriyel atık yönetim planları oluşturulmaktadır. Bu adımlar, ülke ekonomisine katma değer sağlama ve çevre dostu uygulamaların teşvik edilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Atık Çeşitleri Nelerdir?
Bitkisel Atıklar
Bitkisel yağlar, zeytin, ayçiçeği, mısır, pamuk, soya, kanola ve aspir gibi yağlı bitki tohumlarından üretilen doğal yağlar kategorisine dahil edilirler.
Neler Bitkisel Atık Yağdır?
- Kullanılmış kızartmalık yağlar
- Tarihi geçmiş katı ve sıvı yağlar
Elektronik Atık
Artık kullanılmayan ya da işlevini yerine getiremeyecek durumda olan elektrikli ve elektronik cihazlar, elektronik atık olarak sınıflandırılır.
Neler Elektronik Atıktır?
- Bulaşık makinesi
- Çamaşır makinesi
- Buzdolabı
- Elektrik süpürgesi
- Tost makinesi
- Bilgisayarlar
- Telefonlar
- Video kameralar, müzik enstrümanları, televizyon
- Matkaplar, testereler
- Video oyunları, jetonlu makineler
- Tıbbi cihazlar
- Termostatlar, ısı ayarlayıcıları
- İçecek, para otomatları
- Floresan, led, ampul
Cam Atıklar
Camın temel hammaddesi kumdan oluşur. Kum, soda ve kireç gibi malzemelerle birleştirilir. Bu bileşenler, 1500 dereceye kadar yüksek sıcaklıklarda eritilir.
Neler Cam Atıktır?
- İçecek şişeleri
- Konserve kavanozları
- Reçel kavanozları
- Sürahi
- Bardak
- Pencere camları
- Araba camları ve farları
Kağıt Atıklar
Bitki ve ağaçların hücresel yapısında bulunan selüloz maddesinin özümsenerek hamur haline getirilmesi sonucu elde edilen malzemeye kağıt adı verilir. Kağıt, yazma, baskı gibi birçok farklı amaç için kullanılır. Ancak, kağıt aynı zamanda hacimli bir madde olduğundan, çöp depolama sorunlarına yol açabilir.
Ayrıca, kağıdın geri dönüşümü, doğal kaynakların korunmasına ve hammadde kullanımında önemli bir tasarruf sağlar. Bu nedenle, ekonomik açıdan da büyük bir öneme sahiptir. Kağıdın geri dönüşümü, hem çevresel sürdürülebilirliği teşvik eder hem de işletmeler ve bireyler için ekonomik değeri yüksek bir kaynak olarak hizmet eder.
Neler Kağıt Atıktır?
- Kitaplar
- Defterler
- Yazışma Kağıtları
- Gazeteler
- Kese Kağıtları
- Not Kağıtları
- Karton Koli
- Kağıt Peçete
- Kağıt Ambalaj
Kompozit Atıklar
Kompozit malzemeler, plastik, kağıt, metal, cam, ahşap gibi çeşitli malzemelerin bir araya getirilmesiyle elde edilen malzemelerdir. Bu malzemeler, başta ambalaj sektörü olmak üzere endüstriyel birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Neler Kağıt Atıktır?
- Laminat
- Kompozit ahşap
- Plastik ahşap kompozitleri
- Betonarme plastik kompozitleri
- Ahşap plastik kompozitleri
- Seramik kompozitleri
- Cam elyaf takviyeli kompozitler
- Metal plastik kompozitleri
- Karbon fiber kompozitleri
- Epoxy kompozitler
Metal Atıklar
Metaller, yeryüzü tabakasının çeşitli minerallerinin işlenip saflaştırılması süreci sonucunda elde edilen önemli endüstriyel materyallerdir.
Neler Metal Atıktır?
- Alüminyum içecek kutuları
- Yağ ve salça tenekeleri
- Konserve kutuları
- Mutfak gereçleri (çatal, bıçak, tencere, tava, çaydanlık)
- Alüminyum folyolar
Organik Atıklar
Bitki ve hayvan kökenli atıklar, organik atık olarak adlandırılır. Bu organik atıklar, evlerden ve iş yerlerinden toplanarak çöp depolama alanlarına nakledilir. Organik atıklar, çevresel ve ekonomik açıdan büyük bir öneme sahiptir ve doğru bir yönetim gerektirir.
Neler Organik Atıktır?
- Meyve Sebze Atıkları
- Buğday, Arpa, Çavdar Samanı
- Dökülmüş Ağaç Yaprakları
- Arıtma Çamuru
Plastik Atıklar
Plastik malzemeler, günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Plastikten üretilen ürünler, bazıları uzun ömürlü tasarlanırken, birçoğu ise kısa vadeli kullanım amaçlarına yönelik üretilir.
Neler Plastik Atıktır?
- Pet şişeler
- Şişe kapakları
- Su damacanaları
- Ambalajlar
- Naylon poşetler
- Plastik kutular
- Pet bardaklar
- Temizlik malzemesi ambalajları
- Kişisel bakım ürünleri ambalajları
- Plastik oyuncaklar
Tekstil Atıkları
Doğal ve sentetik liflerin kullanımıyla elde edilen tekstil malzemeleri, özellikle giyim ve ev eşyaları gibi yaşamın her alanında yaygın olarak kullanılan iplik ve kumaş üretiminde kullanılmaktadır.
Neler Tekstil Atıktır?
- Kıyafet
- Havlu
- Masa örtüsü
- Halı
- Perde
- Nevresim
- Örtü
- Battaniye
Tıbbi Atıklar
Tıbbi atık, sağlık kuruluşlarında gerçekleşen işlemler sırasında üretilen enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıkların kapsamlı bir terimidir. Bu tür atıklar, sağlık tesislerinde çıkan ve özel bir yönetim gerektiren tehlikeli atıklardır.
Neler Tıbbi Atıktır?
- Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları
- Kan ürünleri
- Kan bulaşmış eşyalar
- Kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük ve eldiven vb)
- Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar)
- Karantina atıkları
- Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri
- Enfekte deney hayvanı ölüleri
- Organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler
- Vücut parçaları, organik parçalar, plasenta, kesik uzuvlar vb. (insani patolojik atıklar)
- Deneylerde kullanılan kobay ölüleri ve kalıntıları
- Enjektör iğneleri
- İğne içeren diğer kesiciler
- Bistüriler
- Lam-lameli
Atık İle İlgili Videolar
