Alışveriş bağımlılığı, psikolojik bir rahatsızlık olarak ciddiye alınması gereken bir durumdur. Tıp alanında onyomani olarak da bilinen bu durum, bilimsel araştırmalara göre, alışveriş yapmak serotonin hormonunu arttırarak mutluluk hissi sağlar. Kadınların %47,9’u ve erkeklerin %37,4’ünde alışveriş bağımlılığı belirtileri tespit edilmiştir.
Bu durumda olan bireyler, alışveriş sonrasında olumlu duygular deneyimler ve zamanla alışveriş, negatif duygulardan kaçınmak için bir mesele çözme yöntemi haline gelir. Ancak, zaman içinde alışveriş bağımlıları, bu eylemin ardından suçluluk ve pişmanlık hissetmeye başlarlar.
Alışveriş bağımlılığına sahip bireyler, herhangi bir zorluğun üstesinden gelmek ve anlık olarak rahatlama sağlamak amacıyla alışveriş yapmaya yönelirler. Ancak, bu duygu geçicidir ve bir süre sonra aynı yöntemi tekrarlayarak rahatlama arayışına geri dönmek kaçınılmaz olabilir. Alışveriş bağımlılığı, temelde yatan psikolojik sorunun tespit edilmesiyle tedavi edilmesi gereken bir durumdur.
Bireyler genellikle kendilerini iyi hissetmek adına alışveriş yapma eğilimindedirler, ancak bağımlılık durumunda bu davranış biçimi farklı bir boyut kazanır. Alışveriş sonrasında bir süreliğine keyif ve rahatlama hissi yaşanırken, zamanla pişmanlık ve suçluluk duyguları ortaya çıkar.
Alışveriş Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Onyomani olarak adlandırılan alışveriş bağımlılığı, takıntılı ve dürtüsel bir davranış modelini içermektedir. Bu durum, genellikle ihtiyaç dışı ve kontrolsüz bir biçimde aşırı alışveriş yapma isteği, para harcama dürtüsü ve aşırı para harcamaya odaklı yoğun zihinsel meşguliyetle ortaya çıkar. Alışveriş bağımlılığı belirtileri, çeşitli nedenlere dayanarak şu şekilde sıralanabilir;
- Bireyin zor anlarında parasını harcama arzusu
- Alışverişle rahatlama, güçlenme ve huzur bulma
- Harcamaların önemli ölçüde artması
- Para harcayan kişinin ailesi veya çevresinde olumsuz olayların ortaya çıkması
- Hesaplanandan fazla alışverişe yönelme
- Harcamaya başladıktan sonra durma konusunda kontrol kaybı
- Aşırı alışveriş nedeniyle çevreden gelen eleştiriler
Bununla birlikte, birey psikolojik olarak genellikle kızgın, kaygılı veya üzgün hissettiğinde alışveriş yapma ihtiyacı duyar. Alışveriş sırasında keyif, zevk ve coşku hissederken, alışveriş paketlerini gördükçe rahatlar. Ancak, uzun vadede suçluluk, sıkıntı ve utanç hisleri belirmeye başlar. Harcanan para miktarı ve yapılan alışveriş, bir süre sonra bireyin hayatında sorunlar yaratmaya başlar, bu da durumu hastalıklı bir kısır döngü haline getirir.
Alışveriş Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?
Son yıllarda dünya genelinde artan alışveriş bağımlılığı, tedavi süreciyle ilgili genel bir merakı beraberinde getirmiştir. Alışveriş bağımlılığı tedavisi genellikle bireysel seanslar şeklinde ilerler, çünkü bu bağımlılığın temelinde psikososyal nedenler yatar. Her bireyin duygusal birikimleri farklı olduğundan, tedavi süreçleri özel bir yapıya ihtiyaç duyar.
Çoğu kişi, bağımlılığın ilerleyen aşamalarında kendi sağlığını tehdit ettiğini fark eder. Bağımlılığın ilerlemesi, bireyin alışveriş yapma konusunda kontrolü zorlanmasıyla sonuçlanabilir. Bu nedenle tedavi sürecinde, çevresel faktörlerin davranış düzenlemesiyle tetikleyici etkilerin gözden geçirilmesi önemlidir. Bu, bağımlılığı tetikleyen çevresel unsurların ele alınarak, bireyin sağlıklı alışveriş davranışlarına yönlendirilmesini içerir.
Alışveriş bağımlılığı, tedavi edilmesi gereken bir psikolojik rahatsızlık olmanın ötesinde, aynı zamanda ciddi bir bağımlılık formudur. Günümüzde sıkça karşılaşılan bu davranış biçimi, çeşitli tedavi yöntemleri ile ele alınabilir. Tedavi sürecinde, kişinin davranışlarını kontrol etmeye yönelik ilaçlar ve anti-depresyonlar önerilebilir.
Ayrıca, bilişsel davranışçı terapiler ve bağımlılığa neden olan travmaların çözüme kavuşturulmasında EMDR terapisi büyük fayda sağlamaktadır. Bu yöntemler, alışveriş bağımlılığının etkili bir şekilde tedavi edilmesine katkı sağlayarak hastalıkla mücadelede önemli bir rol oynarlar.
Alışveriş Bağımlılığı İle İlgili Videolar
