İslam’ın hukuki boyutunu temsil eden Şeriat, Kur’an ve Hz. Muhammed’in sözleri ile eylemlerinden türetilen bir dini hukuk sistemini ifade eder. Şeriat, Müslümanlar tarafından ilahi mesajın yorumlanarak, dönem ve coğrafyaya uygun bir hukuk sistemi oluşturulmasına dayanır. Ancak, bu yorumun oluşturulmasında geleneksel anlayışın da belirgin bir rolü bulunmaktadır.
Şeriat’ın nasıl uygulanması gerektiği konusu, muhafazakar ve liberal Müslümanlar arasında sürekli bir tartışma konusu olmuştur ve hala da bu konuda görüş ayrılıkları devam etmektedir. Batılı bankacılık şirketlerinin, Müslüman müşterileri çekmek için İslami finansal ürünler sunması, “faiz geliri” elde etme uygulamalarını geniş çapta kabul görmüştür. Ancak, bu tür yaklaşımların her sektörde kolayca uygulanabilmesi mümkün değildir.
Arapça kökenli “hudud” terimi, günahlar için belirlenen cezaları ifade eder ve genellikle zina, tecavüz, eşcinsellik, hırsızlık ve cinayet gibi suçları kapsar. Çoğu zaman, bir suçun kanıtlanması için itiraf veya birkaç yetişkin Müslüman erkeğin şahitliği gereklidir. Bu nedenle aşırı cezalar nadiren uygulanır. Ancak, modern toplumda, bu tür cezalara dair aşırı uygulamaların sıkça karşılaşıldığı durumlarla karşılaşmak mümkündür.
Had ve Hudud Cezalarının Kur’an’daki Bazı Örnekleri
Kur’an, çeşitli bölümlerinde had ve hudud cezalarına ilişkin hükümleri içermektedir. Örneğin, bazı ayetlerde kadınlarla erkekler arasındaki tolerans farkını gözlemlemek de mümkündür.
Nisa /15.Ayet
“Kadınlarınızdan fuhuş yapanlara karşı içinizden dört şâhit getirin. Bunlar şâhitlik ederlerse, o kadınları, ölüm kendilerini alıp götürünceye veya Allah haklarında bir çıkış yolu belirleyinceye kadar evlerde tutun, dışarı bırakmayın.”
Nisa /16. Ayet
“İçinizden iki erkek fuhuş yaparsa onları cezalandırın. Eğer tevbe eder, hallerini düzeltirlerse artık onlara ceza vermekten vazgeçin. Çünkü Allah tevbeleri çokça kabul eden, çok çok merhamet edendir.”
Mâide / 33. Ayet
“Allah ve Rasûlü’ne karşı savaş açanların ve silahlı eylemlerle yeryüzünde fitne fesat çıkarmaya çalışanların cezası, ya öldürülmek veya asılmak yahut el ve ayaklarının çapraz kesilmesi ya da bulundukları yerden sürgün edilmektir. Dünyada onların cezası böyle bir rezilliktir; âhirette de onlar için pek büyük bir azap vardır.”
Mâide / 38. Ayet
“Hırsızlık eden erkek ve kadının, yaptıklarına bir karşılık ve Allah tarafından caydırıcı bir ceza olmak üzere sağ ellerini bilekten kesin. Allah kudreti dâimâ üstün gelen, her işi ve hükmü, hikmetli ve sağlam olandır.”
Şeriat İle Yönetilen Ülkeler
Suudi Arabistan
Şeriat, Suudi Arabistan’ın tüm yasalarının temelini oluşturmakta olup, geçmişte aşırı sert cezaların uygulanması oldukça yaygındı. Örneğin, ülkede eşcinsel eylemler idam cezasıyla sonuçlanabilirken, genellikle kırbaçlama ve hapis cezalarıyla sınırlı kalınmaktadır.
Kılıçla yapılan kafa kesme ve ampütasyonlar genellikle Cuma günleri öğle namazından önce kamuya açık bir şekilde gerçekleştirilmekteydi. Daha aşırı durumlarda, mahkum edilen kişi bazen infazın ardından ibret olması için çarmıha gerilebilmekteydi.
Kanun ayrıca, kişisel yaralanma durumlarında “kısas” adı verilen göz için göz cezasını da içermektedir. Ancak, bir cinayet kurbanının ailesi genellikle kan parası karşılığında, hüküm giymiş bir kişiyi affedebilmektedir.
İran
İran İslam Cumhuriyeti, Çin dahil diğer tüm ülkelerden daha fazla idam gerçekleştirmesiyle dikkat çekmektedir. Hukuk sistemi temelde şeriat prensiplerine dayanmaktadır. Ancak, klasik şeriatın aksine, İran’da yargıçlara ikinci dereceden kanıtları değerlendirme yetkisi tanınmakta ve genellikle hapis cezaları tercih edilmektedir.
Şii devleti, çeşitli katı şeriat cezalarını uygulamakta olup, uluslararası insan hakları örgütleri tarafından eleştirilmektedir. Bu cezalar arasında kırbaçlama, ampütasyon ve zorla körleştirme gibi zalim ve insanlık dışı uygulamalar bulunmaktadır. Bu durum, İran’ın insan hakları alanında yaşanan ciddi ihlallerle öne çıkmasına neden olmaktadır.
Brunei Darüsselam
2019’da Güneydoğu Asya’da keskin şeriat uygulayan ilk ülke olarak dikkat çeken Brunei Darüsselam Sultanlığı, küçük ve son derece zengin bir mutlak monarşidir. Brunei Sultanı, uluslararası birçok tepkiyle karşılaştıktan sonra, eşcinsel ilişki ve zina gibi suçlardan dolayı taşlanma dahil olmak üzere bazı cezaların uygulanmayacağını açıkladı.
Afganistan
Taliban, 90’lı yıllarda şeriatın en acımasız cezalarını uygulamıştı. Örgüt, birkaç yıl önce tekrar ülkede yönetimi ele geçirdi. Bu sefer benzer uygulamalarda gevşeme olabileceği sinyalini veriyor olsa da insanlar yine de endişeli.
Taliban’ın yönetimi altında, kadınların erkek refakatçi olmadan evlerinden çıkmasına izin verilmiyor ve örgüt, gözler dahil vücudu örten burkaların giyilmesini savunuyor. Daha önceki beş yıllık iktidarları boyunca, Taliban rutin olarak had cezalarını uygulamıştı.
Endonezya
Dünyanın en büyük Müslüman çoğunluklu ülkesi olan Endonezya’nın muhafazakar bölgesi Açe, şeriat hukukuna sahip tek eyalet olarak öne çıkıyor.
Bu bölgede, kumar, alkol, zina ve eşcinsel ilişkiler gibi suçlar için halka açık kırbaçlama cezaları uygulanmaktadır. Ancak, merkezi hükümet, kafa kesme gibi aşırı cezaları onaylamayı reddetmektedir.
Açe, 2001 yılında Jakarta tarafından ayrılıkçı isyanı bastırmak amacıyla verilen özerklikle birlikte şeriat hukukuna geçmiştir. Bu geçiş, bölgenin tarihinde önemli bir dönemeç oluşturmuştur.
Sudan
Sudan, şeriat yasalarını 1983’te kabul etti. Fakat o yıldan bu zamana kadar net olarak uygulandığı söylenemez. Örneğin, “recm” olarak bilinen taşlanarak ölüm cezası kanun kitaplarında yer alsa da, onlarca yıldır uygulanmamaktadır. Bununla birlikte, her yıl yüzlerce kadın, “ahlaksız davranış” suçlamasıyla kırbaçlanmaktadır.
Pakistan
Eski asker ve Pakistan Cumhurbaşkanı Muhammed Ziya-Ül Hak, 1979’da, Pakistan’ı kapsamlı bir İslamlaştırma sürecinin bir parçası olarak geniş çapta eleştirilen Hudud Yönetmeliklerini uygulamaya koymuştu.
Şeriat mahkemeleri, İngiliz ceza kanunu ile paralel bir şekilde çalışsa da, genellikle nadiren kullanılmaktadır. Bu mahkemeler, genellikle zina, iftira, mülkiyet suçları, uyuşturucu ve alkol yasaklarını kapsayan durumlarla ilgilenmektedir.
2006’da milletvekilleri, “Kadınları Koruma Yasası”nı kabul ederek tecavüz ve zina davalarını şeriat mahkemelerinden çıkarmış ve şeriat mahkemelerinin kararlarının ana mahkemelerde temyiz edilebilmesini sağlamışlardır.
Nijerya
Nijerya’da yer alan 36 eyaletten 12’si, ceza davalarında şeriat uygulamaktadır. Bu mahkemeler, teorik olarak ampütasyon emri verebilmektedir. ancak şu ana kadar bu tür uygulamaların sayısı oldukça sınırlı kalmıştır.
Katar
Katar’ın kanun kitaplarında hala yer alan ancak pek nadiren uygulanan bir ceza olan kırbaçlama, alkol kullanımı veya yasa dışı cinsel ilişkiye giren Müslümanlar için geçerlidir. Örneğin, zina suçu teknik olarak 100 kırbaçla cezalandırılabilir.
Zina suçu, Müslüman bir kadın ile gayrimüslim bir erkeğin ilişkisini içerdiğinde ölüm cezasıyla cezalandırılabilir. Ancak gerçekte, ölüm cezası yalnızca çok nadir cinayet davalarında ve kurbanın ailesinin merhamet göstermediği olaylarda tercih edilmektedir.
Şeriat İle İlgili Videolar
