Padişah( monarşik bir devletin devlet başkanı).
Sultan 19. yüzyıla kadar mutlak otorite sahibidir. Otoritesini sınırlandıran unsurlar örf, şeriat,nizam-ı alem görevi, devletin devamlılığı ilkeleridir. Otoritesi bu sınırlılıklar içinde mutlaktır.
İktidara Gelme ve İktidarın El Değiştirmesi Yolları- Saltanata Gelme usulü
Bütün monarşiler deki gibi Osmanlılarda da babadan oğula geçen saltanat usulünde;
I-Sultan I.Murat döneminde “Ülke padişahın ve çocuklarının malıdır” anlayışı hakim olmuştur. Bu şekilde, taht kavgaları azaltılmak istenmiştir.
II-17. Yüzyıla kadar saltanat fiilen babadan oğula geçmekle beraber yine de kimin padişah olacağı konusunda hukuki netlik olmadığı söylenebilir.
III- 17. Yüzyılda, 1. Sultan Ahmet (1603-1617) devrinde yapılan değişiklikle tahta geçişiyle ekber erşad evlat sistemi benimsenmiştir. Tahta Osmanoğulları ailesinin akıllı-olgun ve en büyük erkek üyesi geçecektir.Saltanat babadan oğula geçebileceği gibi amcadan yeğene de geçebilir. Bundan dolayı tüm şehzadeler potansiyel padişah adayı idiler.
1.Ahmet sancağa şehzade gönderme uygulamasına son vererek kafes usulü uygulamasını da başlatmıştır. Buna göre sancağa gönderilmeyen şehzade , sarayın bir odasın da adeta hapis hayatı yaşamıştır. Sancak valiliğinde aile kurabilen ve eğitilebilen şehzadeler, kafes sisteminde tahta oturana kadar aile kuramıyor ve yeterli eğitimi alamıyordu. Bu uygulamanın padişahların yetişmesinde olumsuz etkisi olduğu, gerekli bilgi, tecrübe ve donanımdan yoksun bir şekilde tahta çıkmalarına yol açtığı düşünülmektedir.
IV- 1876 Anayasası ile ilk defa padişahın egemenliği anayasa ile tanımlandı ve kısmen sınırlandırılmaya başlandı.
Sancak Beyliği Valiliği: Geleceğin padişah adayları olan şehzadelerin iyi bir şekilde yetişmesi gerekiyordu.17. Yüzyıl başlarına kadar sancak valiliği, sancak beyliği uygulaması ile şehzadeler küçük yaştan itibaren Manisa, Konya, Amasya ve Trabzon gibi yerlere yetiştirilmek üzere gönderiliyorlardı. 1. Ahmet döneminde kafes usulüyle bu da sona erdi.
Sultan 2. Selim’le (1566-1574) birlikte sancağa yalnızca en büyük şehzade gönderilmeye başlanmıştır.
→Osmanlı Devletin’de bir heyetçe padişah seçildiği (1. Murattan sonra Beyazıt’ın seçimi) de görülmüştür.
→Bir başka usul veliaht tayin edilmesi şeklinde olmuştur.(Çelebi Mehmet’in oğlu 2. Murat’ı veliaht tayini),
→Veya güçlü olanın tahta geçmesiyle (Çelebi Mehmet’in kardeşi Musa Çelebiyi yenerek tahta geçmesi)de padişahlar göreve gelmiştir.
Bu tahta geçiş yöntemlerinin hiçbirisi 1876 Kanun-i Esasi’ye kadar yazılı bir kural haline getirilmemiştir. Bundan dolayı da taht değişimleri çok defa entrikalar, suikastler, darbeler, isyanlar eşliğinde gerçekleşmiştir.Osmanlı siyasal hayatı ve siyasal tarihi maalesef böyle bir özelliğe sahiptir.
Osmanlıda yasama alanında İslam Hukuku yanında Örfi Hukuk uygulanıyordu. Örfi Hukukta padişah geniş yetkili idi.
→Kardeş Katli Uygulaması: 14. Yüzyıl sonu ve 15. Yüzyıl başlarında yaşanan taht kavgalarından dolayı ve yaşanan fetret döneminden sonra Sultan II. Mehmet bir değişikliğe giderek kardeş katli uygulamasını getirmiştir.
→Padişahların “halife” Ünvanı: Osmanlı padişahları İslam Halifesi idi. Fatih Sultan Mehmet’eve 2. Bayezit’e bazı vakanüvislerin halife ünvanı atfettikleri bilinmektedir. Ama ilk defa Yavuz Sultan Selim’in Hicaz’ı alışından sonra halifeliğin Osmanlıya geçişi söz konusudur. Yavuz ve sonrakiler, Hakimü’l Harameyn (Mekke ve Medine’nin hakimi) yerine Hadimü’l Harameyn (Mekke ve Medine’nin Hizmetçisi) ünvanını tercih etmişlerdir.
Cülus Töreni: Padişahların tahta çıkışı sırasında yapılan resmi törene denir.
Osmanlıda Siyasal Yapı Ve Hayat içerisinde Devletin siyasal çatısı bu şekilde konumlanmıştır.
Osmanlıda Siyasal Yapı Ve Hayat Nasıldı? ile ilgili videolar
