Ortaçağ insanları Dünya’nın şeklinin ne olduğunu düşündüler?
Düşündüğünüz gibi değil. Milattan önce dördüncü yüzyıldan beri neredeyse hiç kimse, hiçbir yerde Dünya’nın düz olduğuna inanmadı. Ne var ki Dünya’yı düz bir plak olarak göstermek isterseniz, Birleşmiş Milletler bayrağına çok benzer bir şeyle karşılaşırdınız.
Düz Bir Dünya İnancı
Düz bir Dünya’ya olan inanç, on dokuzuncu yüzyıla kadar oluşmamış olabilir. Yanlış bir bilgiyle Columbus’un yolculuğunun Dünya’nın düz oluşunu kanıtlamak amacıyla yapılacağını söyleyen, Washington Irving’in yarı kurmaca The Life and Voyages of Christopher Columbus (1828) [Christopher Columbus’un Yaşamı ve Yolculukları] kitabı bu yanlışın sorumlusuydu.
Düz bir Dünya fikri ciddi ciddi 1838’de, garip bir kişilik olan Samuel Birley Rowborham’ın on altı sayfalık makalesiyle ortaya atıldı: “Zetetic Astronomy: A Description of Several Experiments which Prove that the Surface of the Sea Is a Perfect Plane and I that the Earth Is Not a Globe” [Zetetik Astronomi: Denizin Yüzeyinin Dümdüz Olduğunu ve Dünya’nın Yuvarlak Olmadığını Kanıtlayan Birkaç Deneyin Tasviri]. (Zetetic, Yunanca “aramak ya da sormak” anlamına gelen zetein kelimesinden gelir.)
Uluslararası Düz Dünya Derneği
Bir yüzyıldan uzun bir süre sonra Royal Astronomical Society üyesi ve dini bütün bir Hıristiyan olan Samuel Shenton, Evrensel Zetetic Derneğinin ismini Uluslararası Düz Dünya Derneği olarak değiştirdi. 1960’daki Ay’a inişleri doruğa çıkaran NASA uzay programı, meseleyi çoktan kapatmalıydı. Ancak Shenton yılmadı. Uzaydan çekilmiş yuvarlak Dünya fotoğraflarına bakarak şu yorumu yaptı: “Böyle bir fotoğrafın acemi bir gözü nasıl yanılttığını görmek çok kolay.” Apollo inişleri belli ki Arthur C. Clarke tarafından yazılmış Hollywood oyunlarıydı. Üye sayısı aniden arttı.
Büyük Bilim Karşıtı
Shenton 1971’de öldü, ancak derneğin başkanı olarak varis belirlemeye vakti olmuştu. Tuhaf ama karizmatik Charles K. Johnson başa geçti ve derneği destansı, saf “Büyük Bilim Karşıtı” hareketi için bir toplanma noktası haline getirdi. 1990’lann başına kadar, üye sayısı 3500’ü aştı.
Mojave çölünün engin düzlüğünde yaşayan ve çalışan Johnson, plak üstünde yaşadığımız bir Dünya teklif etti: Kuzey Kutbu merkezde, çevresi 45 metre yüksekliğindeki buz duvarlarla çevriliydi. Güneş de Ay da 51 kilometre çap uzaklığındaydı ve yıldızlar “San Francisco’nun Boston’a uzaklığı kadar” uzaktaydı.
Johnson’ın çölde saklandığı yer, 1995’te derneğin arşivleri ve üye listelerini de yok eden bir yangınla yanıp kül oldu. Johnson 2001’de ölene kadar, derneğin üye sayısı birkaç yüze kadar düşmüştü. Günümüzde yalnızca 800 civarı üyeyle www.theflatearthsociety.org isminde bir internet sitesi olarak varlığını sürdürüyor.
