Yeri göğü inleterek çalan dosta güven düşmana korku salan, bugün bile duyduğumuzda her yaştan insanı etkisi altına alan tüylerini ürperten, tarihin en eski bando takımlarından olan Mehter Takımı’nın geçmişi, uzun ve bir o kadar da çalkantılıdır.
Gelin Mehter Takımı’nın geçmişini hep birlikte inceleyelim.
Mehter Takımı kökeni Orta Asya Hun’larına kadar uzanan köklü bir sanat eseridir. İslamiyetin kabulünden sonra da uzun yıllar varlığını sürdürmüştür.
Selçuklularda Mehter Takımı
Rivayete göre Osman Gazi Anadolu’nun batısındaki fetihleri ve Bizans’a karşı başarılı direnişi nedeniyle zamanın Selçuklu Sultanı III. Alaaddin Keykubad kendisine bir ferman göndererek başarısını kutlamış, Tuğ, Sancak ve Mehter Takımı yollamıştır. Bütün bunların anlamı Osmanlı’nın artık Selçuklu’ya bağlı olmaktan çıkıp bir beyliğe dönüşmüş olmasıdır.
Osman Gazi’nin emriyle ikindi vakti Mehter Takımı’na konser verdirilmiş, kendisi de bu konseri Selçuklu Sultanı’na saygıdan dolayı ayakta dinlemiştir. Böylece Osmanlı tarihi boyunca devam edecek olan nevbet geleneği de başlamış olmuştur.
Osmanlıda Mehter Takımı
Kuruluşu
Osmanlı’da ilk düzenli müzik bandosu I.Murat tarafından Yeniçeri Ocağına bağlı olarak kurulmuştur. Başlarda her namaz vakti öncesi yapılan nevbet merasimi, II.Mehmed (Fatih) döneminde sadece ikindiden önce yapılacak şeklinde değiştirilmiştir. Yine II.Mehmed tarafından padişahların ayakta dinleme geleneği de kaldırılmıştır.
Savaşta askerleri coşkulandıran Mehter Marşları, düşman askerlerinin yüreğine korku salmasıyla ünlenmiştir. Aynı zamanda batının da ilgisini çekmeyi başarmıştır. Bu yüzden batı devletleri de askeri bandolarında büyük davul ve zil gibi doğu müzik aletleri bulundurmaya başlamıştır.
Kaldırılması
Yeniçerilerin sorumsuz ve tehlikeli davranışları aynı zamanda askeri bando özelliği taşımasından dolayı Mehter Takımı’nın da varlığını tehliye sokmuştur.Yeniçeri Ocağının 1826 yılında II.Mahmud tarafından kaldırılmasıyla beraber Mehter Takımı da varlığını yitirdi. II.Mahmud’un batıyı örnek alarak yaptığı yeniliklerle, Mehter Takımı’nın yerini batı kültürüyle bezenmiş Mızıka-yı Hümayun almıştır.
Yeniden Kurulması
Yaklaşık bir asır sonra ise Mehter Takımı, 1914 yılında Enver Paşanın emriyle Mehteran-ı Hakaniyye adlı bando takımıyla yeniden yapılanmıştır. Sembolik olarak kurulmuş olsa da bu bando, o dönem önde gelen akımlardan olan Türkçülük akımının “devletin güçlü zamanlarına özlem, geçmişi yad etmek” gibi etkilerinden dolayı varlığını bir süre daha sürdürmeyi başarmıştır. I. Dünya Savaşında ve Kurtuluş Savaşında da etkili olan bando, Osmanlının çöküşüne şahitlik etmiştir.
Cumhuriyet Döneminde Mehter Takımı
Mehter Takımı, Cumhuriyetten ilanından sonra da bir süre daha varlığını sürdürmüştür ancak 1935 yılında “saltanat alameti(göstergesi)” olduğu gerekçesiyle kaldırılmıştır.
1952 yılında Demokrat Parti iktidarlık döneminde ise Genelkurmay Başkanımız Nuri Yamut’un uzun uğraşları sonrasında Mehter Takımı yeniden kurulmuş ve varlığını günümüze kadar sürdürmeyi başarmıştır.
