Marteniçka, Balkanlar ve Trakya’da 1 Mart’tan başlayarak bütün Mart ayı boyunca bileklere takılan bilezik ve takıların adıdır. Marteniçka, eski bir Bulgar geleneği olarak bilinmesine rağmen tüm Balkanlar’da bilinen bir bahar geleneğidir. Hatta Balkan göçmenleri nedeniyle Türkiye’de her yıl kutlanmaktadır.
Doğa takvime göre leyleklerin şubat sonunda göç etmeye başladığı biliniyor. Leyleklerin göç için yola çıkmaları baharın gelişinin habercisi sayılır. Mart ayında iyilik, sağlık ve bolluk dileklerinizi dileyerek kırmızı ve beyaz ipliklerle örülmüş bu bileklik ve süsler bileklere bağlanır. Mart ayı boyunca bileklerde taşınır.
Mart ayında yılın ilk leyleğini görünce bilekten çıkarılır ve meyve veren bir ağaca bağlanır. Mart ayında bir leylek görülürse Marteniçka giyen bir dileğin gerçekleşeceğine inanılır. Bulgaristan’ın yanı sıra pek çok balkan ülkelerinde de bu geleneğin yapıldığı bilinmektedir. Fakat genel itibari ile Bulgarlara ait bir gelenek olarak yıllardır uygulanıyor. Eğer Bulgar ya da balkan ülkelerinden bir tanıdığınız var ise Mart ayında bileklerine dikkat edin. Kırmızı beyaz bir bileklik görebilirsiniz.
Marteniçka Hikayesi Nedir?
Bulgar geleneğinde Marteniçkayla ilgili çeşitli efsaneler vardır. Bunlardan biri de Baba Marta’dır. Bulgarlar, 1 Mart ile birlikte Baba Marta yani Marta Nine günlerinin de başladığına inanır.
Baba Marta – Marta Nine, bugüne kadarki en saygı duyulan geleneklerden biridir. Bu takılar ayrıca meyve ağaçlarına, evlere ve evcil hayvanlara da takılır. Bu sayede yeni tarım yılının bereketli ve bereketli geçmesi için de dilekler tutulur.
İlk martenitsalar, başka takılar ve detaylar kullanılmadan sadece kırmızı ve beyaz iplikten yapılmıştı. Nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırdı. Bazı yörelerde bu kırmızı beyaz ipe altın ya da gümüş paralar bağlanırdı. Aynı zamanda hastalıklardan korunma sembolü olarak da kullanılmaktadır.
Halkın gerçek bir sanat olan güzellik anlayışı ve estetik zevki, daha sonraki martenitsalarda da yansımıştır. Martenitsalar eskiden kırmızı ve beyaz yünden yapılırdı. Püskül, top ve insan gibi farklı şekiller verilirdi. Martenitsa tarihinin en önemli figürleri “Pijo” ve “Penda” adı verilen kırmızı ve beyaz iplikten yapılmış kuklalardır. Martenitsa yapımında kullanılan kırmızı renk sağlık ve gücü temsil ederken, beyaz renk ise uzun ömrü temsil etmektedir.
Marteniçka Nasıl Yapılır?
Geleneğe göre, marteniçkaların ne hediye etmek için ne de örmek için satın alınmamalıdır. 1 Mart’ta Balkanlar’da herkes birbirine marteniçka verir. Bir marteniçka dokumak çok kolaydır. Örmek için bir kırmızı ve bir beyaz iplik yeterlidir.
Kırmızı ve beyaz ipin bir ucunu birbirine, diğer ucunu birbirine bağlayarak dokuyabilirsiniz. İsteyen tığ ya da şiş gibi şeyler ile de örebilir. Kişinin istek ve zevki üzerine boncuk ve süslemeler de takılabilir. Yani şu şekilde yapılmalı diye kesin bir kural yok. Kırmızı ve beyaz iplik kullanarak dilediğiniz gibi bileğinize uygun yapabilirsiniz.
Marteniçka İle İlgili Videolar
