Letarjik Uyku Nedir, Nedenleri Neler? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Neler?: Letarji, lethe (bilinçsizlik) ve argia (hareketsizlik) Latince kelimelerinden türetilmiştir. Letarjik Uyku, yaşama işlevlerinin çok zayıfladığı, çok derin günlerce, aylarca, veya yıllarca sürebilen bir uyku durumudur. Bu yazımda Letarjik Uyku Nedir, Nedenleri Neler? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Neler? sorularını yanıtladım.
Letarjik Uyku Nedir, Nedenleri Neler?
Çoğu insanın ne anlama geldiği bilinmeyen letarji kelimesi dilimize Fransızcadan geçmiştir. Letarji yaşayan kişilerin yasam işlevlerini minimuma indiği ve uyku durumunun günlerce, haftalarca hatta aylarca sürebilen hastalıktır.
Birinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Avrupa’da gizemli bir hastalık türü ortaya çıkmıştır. Bu gizemli ve tuhaf hastalığa yakalanan insanlar hareket ve konuşma yetenekleri sınırlanmış ve uyku hastalığı yayılmıştır. Milyonlarca insanın hayatını etkileyen ve can kaybına sebep olan hastalığın neden olduğu bilinmemekle beraber insanlar ya felç kalarak ya da hareketsiz bir şekilde hayatlarına devam etmek zorunda kalmışlardır.
1917 yılında sinir hastalıkları uzmanı Avusturyalı Doktor Constantin Von Economo, uyku hastalığı ile ilgili çalışmalar sonucunda uyku hastalığının baş ağrısı ve halsizlikle başladığını beraberinde uykusuzluk ve hareketsizliği getirdiğini, felç veya ölümle sonuçlandığını belirtmiştir. O dönemin şartları ve başka büyük bir salgının da var olması (İspanyol Gribi) nedeniyle yeterli çalışma sağlanamayan ‘uyku hastalığı’ gizemli hastalık ‘Letarjik Ensefalit‘ olarak tarihe geçmiştir.
Letarji koma ve somnolans (uyuklamak), histerik letarji ve narkolepsi ile karıştırılan bir durumdur. Ancak koma durumunda kişilerde bilinç kaybı vardır. Letarjik uyku hareketsizlik, yaşama dair işlevselliğin yitirilmesi gibi özellikleri bulunduran uykuya benzer derin bir uyuşukluk hali söz konusudur. Letarjik uyku esnasında metabolizma ve yaşlanma yavaşlayabilir.
Somnolans (Uyuklamak)
Kişinin istemediği halde otururken ya da yatarken sık sık uykuya dalma durumuna Somnolas (uyuklamak) denmektedir. Bu hastalar uykusuz problemi olmamasına rağmen devamlı olarak uyuma eğilimindedirler. Bilinçleri hafifçe bulanıklaşmış olabilir ayrıca istenilen hareketi yapar veya sorulara cevap verebilirler. Ancak yine uykuya dalmaktadırlar.
Histerik Letarji
Özellikle kadınlarda görülen histerik letarji yaşadığı psikolojik rahatsızlıklardan bilincini kapatır. Kişi etrafında neler olup bittiğini bilir ancak tepki veremez. Çoğunlukla epilepsi nöbetleri ile karışır. Hastalık bir kaç saat veya günlerce sürebilir. İlaçla tedavi edilebilir ya da kendi kendine düzelebilir.
Narkolepsi
Narkolepsi, kronik uyku bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Gündüzleri aşırı uyku hali ve ani uyku atakları ile nörolojik (sinir sistemi ile alakalı) bir hastalıktır. Stres, hormonal değişiklikler ve kalıtsal sorunlar narkolepsi hastalığını tetiklemektedir. Ilaçla ve psikolojik destekle hastalık tedavi edilmektedir.
Koma
Uzun süreli bilinçsizlik durumudur ve bilinç kaybının en ileri halidir. Komadaki kişiler ışık veya sese tepki veremezler. Kendi yasamsal işlevlerini yerine getiremezler. Koma günlerce, haftalarca veya aylarca sürebilmektedir.
Letarjik Ensefalit
Bir diğer adıyla beyin iltihabi denilmektedir. Viral enfeksiyonlar sonucunda letarjik ensefalit meydana gelebilmektedir. Hastalığın belirtileri genel olarak ateş, baş ağrısı, kaslarda ve eklemlerde hissedilen ağrı, yorgunluk, bitkinlik halidir. Ancak kimi kisilerde belirtiler daha ağır yasanmaktadır. His kaybı veya felç, ışık hassasiyeti, sinirlilik, kas güçsüzlüğü, konuşma, işitme problemleri, bilinç kaybı ve hatta koma ile sonuçlanmaktadır. Özellikle çocuklar, yaşlılar, bağışıklık sistem zayıf olan kisilerde letarjik ensefalit belirtileri ani ve şiddetli ortaya çıkabilmektedir.
Letarjik Uyku Belirtileri Nelerdir?
Letarji ( Uyuşukluk) Belirtileri şu şekildedir:
- Yorgunluk
- Ruh hali değişkenlik göstermesi
- Düşünme yeteneğinin azalması
- Enerji düşüklüğü
- Uyanık kalma durumunun azalması
- Hareketlerin sınırlanması, yavaşlaması
- Bilinç kaybı
- şiddetli baş ağrısı
- Nefes darlığı
- Felç geçirme
Bebekler ve çocuklarda da letarji görülmektedir. Belirtileri şu şekildedir:
- Yüksek ve düşmeyen ateş
- Uyanmakta zorluk çekme
- 12 saatten fazla kusma
- Vücutta döküntüler
Letarjik Uyku Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Letarji hastalığın altta yatan nedenlerine bağlı olarak tedavi yöntemleri gerçekleşmektedir. Doktor hastalığın beyinle ilişki oldugunu teşhis ederse beyin ve emar testi istemektedir. Ayrıca fiziksel test gerekli görülürse yaptırılmaktadır. Kalp ve akciğer filmi, bağırsak testi istenerek hastalığın tedavisine başlanır.
Letarji hastalığı zihinsel sağlık bozukluklarından veya depresyondan kaynaklanıyorsa doktorunuzun yazdığı antidepresanlar ve sakinleştirici ilaçlarla tedavi edilmektedir. Stresten uzaklaşarak, sağlıklı ve dengeli beslenerek, bol su içerek letarjiyi (uyuşukluk) azaltabilirsiniz.
Letarjik beyin iltihabından (ensefalit) kaynaklı hastalık var ise mutlaka hastanede tedavi edilmelidir. Tedavi hastanın yaşına göre yapılmalıdır.
Letarjik Uyku Nedir, Nedenleri Neler? ile ilgili videolar
