İnsanlık tarihi boyunca birçok hastalıkla mücadale edilmiştir. Özellikle Orta Çağ’da başlayan vebadan tifoya kadar pek çok salgın hastalık ortaya çıkmıştır. Tıp alanının ilerlemesiyle salgın hastalıklar azalsa bile ne yazık ki tamamen yok olmamıştır. Ve bu süreçte milyonlarca insanı ölüme götürmüştür.
Son zamanlarda Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkarak nerdeyse dünyaya yayılan ve küresel bir sağlık problemi olan Corona Virüs‘ün ardından büyük toplulukların karantina altına alınması gündem konusu olmuştur. Peki karantina nedir? Dünyada ilk defa nerede karantina uygulanmıştır? Gelin birlikte tarihçesine bir göz atalım.
Karantina Nedir?
Karantina, kelime anlamı olarak bulaşıcı bir hastalığa maruz kalmış olan şüpheli durumdaki insanların veya hayvanları, hastalıklarının en uzun kuluçka devresi boyunca kimse ile temas etmemesi suretiyle alınan tedbirlerin tamamına verilen isimdir. İtalyanca kelime kökenine sahip olan Karantina, 1300’lü yıllarda ortaya çıkmıştır.
Karantina’nın Tarihçesi
Tarihte geçmişe bakıldığında Karantina uygulamasının ilk yapıldığı dönemler 14. yüzyıl olarak bilinmektedir. İlk karantinanın uygulandığını bildiğimiz hastalık ise Cüzzam’dır. Vücutta yara ve şekil bozukluklarına yol açan Cüzzam salgını, çok sayıda kişinin ölümüne sebep olmuştur.
Cüzzam hastalığına neden olan bakteri bulunana kadar, bu hastalık anlaşılmamaya ve doğal olarak insanlara korku salmaya devam etmiştir. İnsanlar kendilerine hastalığın bulaşmaması için mümkün olduğunca hastalığa sahip insanlardan kaçıp, uzaklaşıyordu. Dönemin hekimleri bile hastalardan uzaklaşma tavsiyesinde bulunuyorlardı.
Tıbbın babası olarak bilinen Yunan hekim Hipokrat ve Antik Roma’nın önemli hekimlerinden Bergamalı Galen bile, cüzzama karşı “derhal uzaklaşma” tavsiyesinde bulunmuşlardır.
Karantina kelimesi o dönemde telaffuz edilmemekteydi. Karantina kavramının ortaya çıkışı 14. yüzyıl ortalarında Avrupa’dan yayılmaya başlayan Veba salgınıyla olmuştur. 1347 yılında Güney Avrupa’ya ulaşan Veba hastalığı 1350’de hızlı bir şekilde İngiltere, Almanya ve Rusya’ya yayılmıştır. Bu salgında Avrupa’da bulunan nüfusun üçte birinin yok olduğu tahmin edilmektedir.
Salgınla birlikte yüzbinlerce insanların ölmesi ortaya ciddi tedbirlerin alınması gerekliliğini çıkarmıştır. Bu tedbirler şu şekilde uygulanmaya başlamıştır; 1374 yılında Milano lordu Barnabas Visconti, veba hastalığı olanların şehirden çıkarılarak kırsal bölgeye götürülmesini, orada iyileşmelerini ya da ölmelerinin beklenmesini emretmiştir.
Akdeniz’de bulunan limanlarından biri olan Ragusa yani günümüzde Hırvatistan’ın Dubrovnik kenti şehrin başhekimi tarafından tedavi amaçlı dışarıdan gelen hastalar için şehrin surlarının dışına bir alan oluşturulmasını sağlamıştır.
Ancak bu tedbirler çok fazla etkili olmamıştır. Bu durumda ortaya Terentino isimli uygulama çıkmıştır. Bu uygulamayla vebadan etkilenen bölgelerden kentlere giriş yapacak olanların 30 günlük bir yalıtıma alınması zorunluluğu başlamıştır. Bu uygulamadan sonra 80 yıl boyunca benzeri tedbirler alınmaya devam etmiştir.
Karantina Yönteminin Geliştirilmesi
1423 tarihinde Venedik Cumhuriyeti bu uygulamayı bir adım öteye taşıyarak şehirlerde hastalık belirtisi gösterenleri küçük bir adaya gönderme kararı almıştır. Ticaret şehri olan Venedik’e dünyanın çeşitli yerinden gelen gemiler beraberinde hastalıkları da getirmekteydi. Venedikliler bu duruma çözüm olarak, Lazaretto Vecchio ismindeki küçük bir adaya tarihteki ilk yalıtılmış hastaneyi kurmuşlardı. Hastalık belirtisi gösterenleri şehirden çıkarılıp, direkt olarak adaya götürüp orada bırakıyorlardı.
Bu şekilde Venedik Cumhuriyeti ilk karantina sistemini uygulayan olmuştur. Hastalığı yalıtma süresini de 30 günden 40’a çıkararak Terentino ismini Quarantino olarak değiştiren İtalyanlardan bizlere Karantina şeklinde çevrilmiştir.
