Güneşe Tapınma
Güneşe tapınma, başlangıcını bilmediğimiz bir tarihten beri var gibi görünüyor. Mısır firavunları tanrı Ra’nın oğulları olduklarını iddia ederlerdi. Fransa kralı XIV. Louis 17. yüzyılda kendisini Güneş Kralı diye tanıtmıştı. Platon en ulu anlayış düzeyini, değişmez gerçekleri güneşe benzetmişti. (İsminde geçen Rabi, Bengal dilinde “güneş” anlamına gelen) şair Rabindranath Tagore gökte yükselen güneşle ilgili şunları yazmıştı: “Işığı gösteren bizlere/aynı hacılık yolunda/yürüyen birbirimizi.”
Tıbbi açıdan bedenlerimizin güneşe gereksinimi vardır, çünkü onun morötesi ışınlarından bir parça almazsak, kalsiyum metabolizması ve yeni kemik oluşumunda önemli rol oynayan D vitaminini sentezleyemeyiz. Bundan yüzyıl önce batının sanayi kentlerinde, gün ışığı eksikliğinden kaynaklanan vitamin eksikliği, bacaklarda şekil bozukluğuyla kendini belli eden raşitizm hastalığının yaygınlaşmasına neden olmuştu. Bugün doktorlar optimum D vitamini üretimi için sabah veya akşam 15 dakika güneşte durmayı öneriyorlar.
Güneş Yanığının Nedeni
Morötesi ışınlara daha uzun süre maruz kalmak kısa sürede güneş yanığına neden olur, (güneşe tapınmanın modern biçimi olan) uzun süreli güneşlenme ise güneş çarpması ve cilt kanserine yol açabilir. Açık tenli insanlar, ciltlerinde bronz ten biçiminde ortaya çıkan, koyu melanin pigmentinin gelişimiyle, kendilerini bir ölçüye kadar koruyabilirler, ama yapay cilt koruyucu kullanmadıkları sürece, bir iki saat dışarıda kalmanın kaçınılmaz sonucu acı ve nihayetinde cilde zarar veren yanıklar olabilir.
İlk Güneşten Koruyucu Losyon
Bilinen ilk güneşten koruyucu losyon, antik Yunanlar tarafından kullanılan zeytinyağıydı ve çok da etkili değildi. Güvenilir bir koruyucu losyonun geliştirilmesi ise, 20. yüzyılı buldu. 1938’de Alpler’e tırmanırken şiddetli güneş yanığına maruz kalan İsviçreli bir kimya öğrencisi bir “buz etkili krem” geliştirdi. Kremin numuneleri hala mevcuttur ve yapılan testler kremin 2 faktörlük koruma sağladığını ortaya koyar.
Diğer bir deyişle, bu kremi süren bir kişi güneşte yanık olmaksızın, kremi sürmediği halinin iki katı süre kalabilir. Çok sayıda askerin güneş yanığına maruz kaldığı İkinci Dünya Savaşı sırasında, bir eczacı, Vazelin’e benzer, petrol bazlı koyu kıvamlı bir ürün olan “red vet pet” i üretti. Ürünü önce kendi saçsız başında denedi ama sonuç yetersizdi. Modern güneş koruyucuları genellikle iki aktif içeriğe dayalıdır: UV’yi emen ve organik bir bileşik içeren (benzofenon gibi) kimyasal bir blok ve (titanyum dioksit ya da çinko oksit gibi) UV’yi yansıtan, fiziksel bir blok; birbirlerinden ayrı veya daha birleşik.
Piyasada Satılan Koruma Faktörlerinin İçeriği
Piyasada satılan koruma faktörleri (SPF) 30’a kadar çıkabilir, diğer bir deyişle ürünle korunan ve normalde 12 dakikadan sonra yanacak olan kişi, teoride güneş altında 30X12 dakika, yani 6 saat kalabilir. “Gün boyu koruma sağlayan, daha yüksek faktörlü olduğu iddia edilen kremler gerçeklik dışıdır. Ayrıca SPF ortalama bir değerdir: Gerçek koruma seviyesi kullanıcının cilt tipine, kremin ne kadar ve ne sıklıkta uygulandığına, kullanıcının aktivitelerinin (örneğin, güneşlenmeye karşı yüzme) koruyucuyu azaltıp azaltmadığına ve koruyucunun cilt tarafından ne oranda emildiğine bağlıdır.
