Neron’un Gözleri
Piny’nin yazdıklarına göre, Neron gözü bozuk olduğu için gladyatör oyunlarını yeşil ve şeffaf bir değerli taşın içinden bakarak izliyordu ve antik dönemde su dolu cam kaseler büyüteç olarak kullanılıyordu. Ama gözlüğün ilk ortaya çıkışı, cam yapımının merkezi olan Venedik’te, 1280’ler civarında oldu. Ortada bir fikir ayrılığı vardı. Pisa’da 1305’te verilen bir vaazda “cam üretim sanatı”na “dünyanın sahip olduğu en yararlı sanat” olarak yaklaşılıyordu.
Ne var ki İngiliz papaz “Yeni icat edilen optik camların doğal dışı, sahte bir ışık içinde gösterdikleri için” bunları ahlak dışı ilan etmişti.
Newton 1704’e Optick’i yayımladığında, hem yakınsak hem de ıraksak merceklerle, hem de prizmalarla kırılma yasaları bilimsel olarak anlaşılmıştı ve bu da 18. yüzyılda geliştirilmiş gözlükler, teleskoplar ve mikroskopların önünü açmıştı. Işığın kendisi henüz anlaşılamamıştı belki ama bilimciler ışığın bükülmesini hesaplayabiliyordu.
Göz Ve Görme Yetisi
Göz ve görme yetisi de hala sır olmayı sürdürüyordu. Göz farklı uzaklıklardaki cisimlere göre kendisini nasıl ayarlıyor, onları nasıl odaklıyordu? Ne tür çarpıtmalardan muzdaripti? Farklı renkleri birbirinden nasıl ayırt ediyordu? Ve göz ile zihin arasındaki ilişki neydi? Bu tür soruların yanıtları -ve göz kusurlarının ölçümü ile giderilmesine yönelik pratik yöntemler- 1800 civarında, Thomas Young tarafından verilmeye başlandı. Bugün de gözlük veya lens kullanmak istemeyenler için geliştirilen lazerli cerrahi gibi tekniklerle ve bilinçli deneyim alanındaki birbirine rakip pek çok teoriyle sorulara yanıt verilmeye devam ediliyor. Leonardo da Vinci’nin de söylediği gibi: “Ruhun penceresi olan göz, doğanın sonsuz sayıdaki eserlerinin beyin tarafından tam anlamıyla ve muazzam şekilde algılanmasında rol oynayan en önemli araçtır…”
Snellen kartı (Aşağıda) ismini, onu 1862’de geliştiren Hermann Snellen’den alır. Kartın üstündeki 8 satırlık optotipe, 6 metrelik mesafeden bakılarak, görme aktivitesi, diğer bir deyişle kişinin biçimleri ayırt etme becerisi ölçülür. “Normal” görme yetisi olan 1. kesinlikte kişi 7. satırı okuyabilir. Bu, metrelik sistemde 6/6 görüş, veya ABD’de 20/20 görüş diye bilinir.
Hava kuvvetleri pilotları son satırı yardım almaksızın okuyabilmeli, yani 6/5 görüşe sahip olmalıdırlar. İngiltere’de araba sürücüleri 6/10 görüş sahibi olmalıdır ki bu da 5. satırla 6. satır arsında bir yere denk gelir. Snellen’in sistemine göre kabaca, 6/6 görüş sahibi birisinin 12 metreden okuduğu harfleri, 6/12 görüşe sahip birinin (ABD’de 20/40) okuyabilmesi için 6 metrelik mesafeye yaklaşması gerekir. Zayıf görme keskinliği, hiperopide (uzun görüş) yakınsak mercekler, miyopide (kısa görüş) ise ıraksak mercekle düzeltilebilir. Thomas Young’ın keşfettiği astigmat için ise genellikle daha ileri bir mercek düzeltmesi gereklidir.
