Fruktoz Nedir, Türleri Nelerdir?

Burcu Kömürcü23 Haziran 2024

177

Fruktoz Nedir?

Fruktoz (meyve şekeri), birçok gıdada bulunan 6 karbonlu bir monosakkarittir (mbasit şeker). Saf, kuru, tatlı, beyaz, kokusuz, kristaldir ve suda ve alkolde kolayca çözünür. Meyve ve sebzelerin lifli ve sulu yapısından dolayı doğal olarak alınan bu şeker, kan dolaşımına daha yavaş karışarak vücudun enerjiyi işlemesine yardımcı olur.

Fruktoz Türleri Nelerdir?

Fruktozun 3 farklı türü bulunmaktadır.

Kristal Fruktoz: Mısır şurubundan elde edilen ve sadece fruktoz içeren bir monosakkarittir. Yiyecek ve içeceklerde istenilen aromayı sağlamak için yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar ve diğer şekerlerle birlikte kullanılabilir.

Sükroz: Fruktoz ve başka bir monosakarit olan glikozdan oluşur. Esas olarak şeker kamışı ve şeker pancarında bulunur ve endüstriyel işlemlerle şeker elde edilir. %50 fruktoz ve %50 glikoz içerir.

Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu: Glikoz moleküllerini fruktoza dönüştürmek için enzimler kullanılarak üretilir. Yiyecek ve içecek imalatında kullanılır. Fruktozlu mısır şurubu %55 fruktoz ve %45 glikozdur.

Fruktozun Özellikleri Nelerdir?

Diğer şekerlerin aksine özellikle karaciğerde birçok anormalliğe neden olabilir.
Daha kararlı bir enerji kaynağı olduğu için büyük miktarda tetiklenen insülin üretimi uzun vadede diyabet gibi hastalıklara yol açabilir.
Fruktoz, vücudumuzdaki proteinler ve çoklu doymamış yağlar ile glikozdan yedi kat daha reaktiftir. Bu reaksiyon, AGE’ler (ileri glikasyon son ürünleri), hücrelerimizde oksidatif hasara neden olan ve sonuçta çoğu inflamatuar ve kronik hastalığa neden olan veya katkıda bulunan bileşikler üretir.

Vücudunuzdaki çoğu hücre bir enerji kaynağı olarak fruktozu kullanamazken, bağırsaklarınızdaki fazla fruktoz ve bakteriler bağırsak floranızın dengesini bozabilir.
Patojenik bakterilerin çoğalmasına neden olabilir.

Fruktozun Zararları Nelerdir?

Obezite: Fruktoz hızla leptin direncini indükler. Leptin, normal vücut ağırlığını korumak için iştahı ve metabolizmayı kontrol eden bir tokluk hormonudur. Leptine dirençli kişilerde iştah artışı, özellikle abdominal yağlanma ve obezite sık görülür.

Diyabet: Aşırı fruktoz tüketimi, tip 2 diyabete yol açabilen bir durum olan insülin direncine de yol açabilir. Sağlıklı bireylerde insülin, karbonhidrat tüketimi nedeniyle yükselir ve onları kandan hücrelere taşır. Ancak düzenli olarak çok fazla fruktoz tüketmek vücudunuzu insülinin etkilerine karşı dirençli hale getirebilir. Sonuç olarak, hücrelerin karbonhidratları metabolize etmek ve sindirmek için ihtiyaç duyduğu esnekliği azaltır. Uzun vadede hem insülin seviyeleri hem de kan şekeri yükselecektir.

Kanser: Aşırı fruktoz alımı, DNA hasarına ve hücre fonksiyonunun bozulmasına neden olabilir ve kontrolsüz hücre büyümesini tetikleyebilir. Kanser hücreleri, fruktoz gibi enerji kaynakları aracılığıyla hızla çoğalabilir. Karaciğer kanserinin gelişiminden özellikle sorumlu olduğu düşünülmektedir. Ek olarak, aşırı tüketim yemek borusu, rahim, meme ve böbrek kanserlerinin yanı sıra pankreas kanseri riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.

Yüksek Tansiyon: Tatlandırıcılardaki fruktoz kan basıncını artırabilir. Yüksek enerji alımı, kilo alımı ve aşırı fruktoz alımından kaynaklanan insülin direnci, hipertansiyon gelişimine katkıda bulunabilir. Yüksek düzeyde fruktoz ve tuzun birlikte tüketildiğinde yüksek tansiyon riskini artırabileceği tespit edilmiştir.

Karaciğer Yağlanması: Aşırı tüketimi karaciğere zarar verebilir ve karaciğerde yağ depolanmasını artırabilir. Fruktoz, alkolün yaptığı gibi karaciğere zarar verir ve hepatotoksin olarak bilinir. Bir çalışmada, yağlı karaciğer hastalığı olan kişilerde, hastalığı olmayanlara göre yaklaşık iki kat daha fazla fruktoz (90 g/gün) vardı ve bu kişilerin daha fazla şekerli içecek alımı vardı.

Böbrek Taşları: Fruktoz, böbrek taşları için önemli risk faktörleri olan kalsiyum ve oksalat atılımını artırabilir. İçeceklerdeki mısır şurubu, kandaki ürik asit seviyelerini artırabilir. Sonuç olarak mısır şurubu içeren ürünlerin tüketiminin böbrek taşı ve gut artışına neden olduğu düşünülmektedir.