Ergonomi, iş bilimini temsil eden bir alandır ve insanın çevresiyle uyumlu bir yaşam sürdürmesini kolaylaştırdığı ölçüde genellikle konfor ve rahatlıkla ilişkilendirilir. Ancak, bu kullanım terimi tam olarak tanımlamaz. Ergonomi, insanların makinelerle ve çevreleriyle uyumlu bir şekilde çalışabilmesi için en uygun koşulları oluşturmaya odaklanan bir iş bilimidir.
İşçilerin fiziksel ve zihinsel sağlıkları için uygun koşulları sağlama amacı taşıyan ergonomi terimi, kökenini Yunanca “ergon” (iş) ve “nomos” (kural veya yasa) kelimelerinden almıştır. Bu iki kelimenin birleşimiyle oluşan “ergonomi,” günümüzde iş bilimi olarak adlandırılır. Temelde, insanların işyerinde kullandığı araçlar, makineler ve fiziksel çevreleriyle olan etkileşimlerini uyumlu hale getirmekle ilgilenen ergonomi, genel anlamda insanların kullandığı her türlü ortamın etkili bir şekilde tasarlanmasıyla ilgilidir.
Sanayi toplumunda, insanların makineleri daha fazla kullanmalarıyla birlikte, insanların makinelerle ve fiziksel iş çevresiyle uyumunu artırmayı amaçlayan ergonomi önem kazanmıştır. Zaman içinde değişen ve gelişen koşullarla birlikte ergonomi, yalnızca fiziksel uyumla sınırlı olmayan bir kavram haline gelmiştir.
Artık ergonomi, insanların sadece fiziksel uyumunu değil, aynı zamanda yazılı programlar, web tasarımı ve internet gibi zihinsel etkileşimlerle de ilgilidir. Bu nedenle, geleneksel olarak insanların makineler ve fiziksel çevreleriyle uyumunu sağlamayı amaçlayan ergonomi, günümüzde sadece fiziksel çevreyle değil, aynı zamanda sanal ortamlarla uyumu da içeren geniş bir alanı kapsamaktadır.
Ergonomi Çeşitleri Nelerdir?
Ergonomi çeşitleri şu şekildedir;
Fiziksel Ergonomi
Fiziksel ergonomi, insan anatomisi, fiziksel hareketleri ve biyomekanik ile ilgilidir. İlgili konular arasında şunlar vardır;
- Çalışma biçimleri
- Malzeme kullanımı
- Tekrarlayan hareketler
- İşe bağlı kas-iskelet sistemi hastalıkları
- İş yeri düzeni
- Güvenlik
- Sağlık
Bilişsel Ergonomi
Bilişsel ergonomi, insanlar ve bir sistemin diğer unsurları arasındaki etkileşimi etkiledikleri için algı, hafıza, akıl yürütme ve motor tepkisi gibi zihinsel süreçlerle ilgilidir. İlgili konular arasında şunlar vardır;
- Zihinsel iş yükü
- Karar verme
- Yetenekli performans
- İnsan-bilgisayar etkileşimi
- İnsan güvenilirliği
- İş stresi
- İnsan-sistem tasarımı
Örgütsel Ergonomi
Örgütsel ergonomi, örgütsel yapıları, politikaları ve süreçleri dahil olmak üzere sosyoteknik sistemlerin optimizasyonu ile ilgilidir. İlgili konular arasında şunlar vardır;
- İletişim
- Ekip kaynak yönetimi
- İş tasarımı
- Çalışma zamanlarının tasarımı
- Ekip çalışması
- Katılımcı tasarım
- Topluluk ergonomisi
- İşbirliğine dayalı çalışma
- Yeni iş paradigmaları
- Sanal kuruluşlar
- Tele-çalışma ve kalite yönetimi
Sağlık alanında ergonomistler, güvenli ve esnek bir 21. yüzyıl sağlık sistemi sağlamak için klinisyenler, yöneticiler ve BT uzmanları ile ortaklaşa çalışmaktadır. Klinisyenler arasındaki iletişimi geliştirmeye, doktor ve hemşire ekiplerinin etkili kararlar almak ve zarar görme olasılığını azaltmak için birlikte çalışmasını sağlamak üzerine yoğunlaşılmıştır. Bu önemli çalışmaya ek olarak, ambulanslardan hayat kurtarıcı ilaçlar sağlayan damlamalara kadar klinik bir ortamda bulduğumuz birçok ekipman, insan etmenleri mühendisleri tarafından geliştirilmiş ve değerlendirilmiştir.
Ergonominin Amaçları Nelerdir?
Ergonomi, çalışma ortamında bireylerin makinelerle ve fiziksel çevreleriyle daha etkili bir şekilde etkileşimde bulunabilmelerini sağlama amacını taşır. Bu, iş ortamının hem iş verimliliğini artırmayı hem de çalışanların güvenliğini en üst düzeye çıkarmayı amaçlar.
Ergonominin diğer amaçları da bulunmaktadır. Bunlar;
- İş gücünün daha etkin bir şekilde kullanılması,
- İş ortamının çalışanlar için daha güvenli hale getirilmesi,
- İş kazalarının önlenmesi,
- Çalışanların daha az enerji harcayarak makinelerden daha fazla verim almasının sağlanması,
- Çalışanların yetenek ve kapasitelerinin en iyi şekilde kullanılması,
- Üretim verimliliğinin artırılması,
- Çalışanların iş memnuniyetine ve tatminine katkıda bulunma.
Ergonominin 7 Basit Kuralı
Ergonominin 7 basit kuralı, insana uygun bir yaşam biçimi felsefesinin oluşturulmasına katkıda bulunur.
- İş, çalışanın boyutlarına uygun olmalıdır.
- İş sırasında ihtiyaç duyulan her şey, kolaylıkla elde edilebilecek bir mesafede bulunmalıdır.
- Gereksinim duyulan malzemeler, en küçük hareketle erişilebilir olacak şekilde tasarlanmalıdır.
- Çalışanlar, kalp seviyelerinin üzerinde çalışmaktan kaçınmalıdır.
- Ayarlanabilir masa ve sandalyeler, iş verimini artırırken sağlık sorunlarını ve yorgunluğu azaltabilir.
- Çalışanların görüş alanı göz önünde bulundurulmalıdır.
- Doğru aydınlatma, çalışanların verimliliğini artırırken yorgunluğu azaltır ve hataları minimize eder.
Bu 7 basit kural, ergonomik bir çalışma ortamının oluşturulmasına yönelik temel ilkeleri içerir. Bu sayede iş verimliliği artar, sağlık sorunları azalır ve çalışanlar daha mutlu ve tatmin olurlar.
Ergonomi İle İlgili Videolar
