EEG, beyindeki elektriksel aktivitenin, kafa derisine gömülü ince tellerle doku katmanlarından kaydedildiği şekliyle kaydedilmesidir. Elektrotlar kafa derisine yapışkan bantla tutturulur ve ardından sinyalleri yükselten ve kaydeden bir makineye bağlanır.
Bir EEG’deki zaman ölçeği tipik olarak saniye veya milisaniyedir.
EEG dalgaları iki yöntemden biri kullanılarak ölçülebilir:
- – voltajı ölçerek, mikrovolt cinsinden ölçülür
- – genlik ölçülerek, mikroamper cinsinden ölçülür (1 mikrovolt = 10-6 amper)
Her iki ölçüm de beynin elektriksel aktivitesini karakterize etmek için kullanılabilecek bir grafik oluşturur. Klinik bağlamlarda, EEG genellikle bir elektroensefalogram (EEG) olarak adlandırılır. Terim, elektroensefalografi (EEG) ile eşanlamlı olarak kullanılmıştır, ancak son yıllarda Uluslararası Klinik Nörofizyoloji Federasyonu (IFNC), EEG’nin yalnızca beynin elektriksel aktivitesini ölçmek için kullanılan ekipmanı belirtmek için kullanılması gerektiğini söylemiştir. Ortaya çıkan grafiklere elektroensefalogram denir ve birincil olarak kortikal aktivitenin bir toplamını temsil eder.
EEG Nasıl Kaydedilir?
Elektrotlar, anatomik işaretlere göre kafa derisi üzerinde belirli yerlere yerleştirilir. Elektrotlar, kafadan bir amplifikatöre ve kayıt cihazına uzanan kablolarla bağlanır. EEG zamanın bir fonksiyonu olarak kaydedilir (saniye veya milisaniye).
Bir EEG’yi kaydetmek ve analiz etmek için kullanılan ekipman, kaydedilen testin türüne bağlıdır. Ekipman sabit veya taşınabilir olabilir. Taşınabilir bir cihaz genellikle başa takılabilecek veya bir çanta içinde taşınabilecek kadar hafiftir. Sabit bir cihaz bir test alanına yerleştirilir ve hareket etmez.
EEG Neden Kullanılır?
EEG, en yaygın olarak uyku bozuklukları ve beyin yaralanmaları alanlarında hem teşhis hem de tedavi amaçlı kullanılabilir. Bir örnek, gürültü kaynaklı işitme kaybından (NIHL) kaynaklanan işitme kaybını takiben yapılan işitsel test olabilir. EEG, sinirbilim araştırmalarında görsel algı ve dil işlemeyi incelemek için de kullanılır.
EEG özellikle yararlıdır çünkü beynin kendisindeki fonksiyonel değişiklikleri değil, doğrudan kaynaktaki elektriksel aktiviteyi ölçer. EEG ile araştırmacılar, beynin hangi bölgelerinin belirli görevler için aktive edildiğini ve beyindeki enerji kullanımının deneyimle nasıl değiştiğini araştırabilirler.
EEG Nasıl Çalışır?
Beyin, elektrik uyarıları yoluyla mesajlar gönderen nöron adı verilen birçok hücreden oluşur. Nöronlar uyarılabilir hücrelerdir, yani görme, duyma, denge, koku alma ve hafıza gibi birçok önemli vücut işlevini kontrol eden aksiyon potansiyelleri (veya “sivri uçlar” veya “dalgalar”) adı verilen elektriksel uyarılar üretirler. Bu elektriksel impulslar beyindeki hücre gövdesinden kaynaklanır ve uzun ince bir aksondan aşağıya, nöronların nöral devreler oluşturmak için birbirleriyle bağlantı kurduğu sinapslara doğru yayılır.
Aksiyon potansiyelleri içeren aksonlar, sinapslar yoluyla diğer hücrelere bağlanır. İki nöron arasındaki terminal düğmesi adı verilen bir temas alanı, birçok özelleşmiş proteinden oluşur ve sinir sisteminin bir nörondan diğerine bilgi paylaşma yöntemidir.
Bir aksiyon potansiyeli bir nörondan diğerine geçerken, bir elektrik enerjisi patlaması akson boyunca fırlar ve aksonun ucundaki zarda voltajda hafif değişikliklere neden olur. Bir andan diğerine voltaj farkı, kafa derisindeki elektrotlar tarafından bir EEG dalgası olarak kaydedilir.
EEG Dalgaları Nasıl Üretilir?
Bir dalganın frekansı, bir akson boyunca hareket ettiği hız ile belirlenir. Bir aksiyon potansiyeli, bir gölete atılan bir çakıl taşı gibi, bir akson boyunca ilerleyen tek bir elektriksel aktivite artışıdır. Aksiyon potansiyellerinin frekanslarını belirleyen 2 temel özelliği vardır:
– Sürelerinin uzunluğu (ne kadar sürdükleri)
– Ateş etme sayısı (saniyede kaç kez meydana geldikleri)
Aksiyon potansiyelleri, aşağı doğru hareket ettikleri nöron tipine ve ne kadar hızlı ateşlendiklerine bağlı olarak hızlı veya yavaş olabilir. Bir nöronun tek bir aksonu da olabilir, ancak uzunluğu boyunca birkaç sinaps olabilir. Bir sinaps veya kavşak, 2 nöronun bağlandığı yerdir. Bir aksiyon potansiyelinin bir nörondan diğerine nasıl geçtiğini anlamak için nöronun 2 parçaya ayrıldığını düşünmek yararlıdır:
– Sivri uç oluşturan 1 kısım; buna soma denir.
– Sivri uçları alan ve yorumlayan 1 parça; buna dendritler denir.
Bir aksiyon potansiyeli bir sinaptik düğüme (bir kavşağa) ulaştığında, akımını bu hücrenin zarına aktarabilmek için ikinci bir hücrenin dendritleri boyunca yayılır. Aksiyon potansiyelinin alıcı hücrenin zarında neden olduğu voltaj değişikliği doğrudan bir EEG dalgası olarak kaydedilir. Bu, her sinapstaki artışın zamanlamasının kafa derisindeki elektriksel aktivite olarak kaydedildiği anlamına gelir.
EEG Dalgalarına Ne Sebep Olur?
Pek çok şey, aksiyon potansiyellerinin bir akson içinde oluşmasına neden olur, ancak yalnızca birkaçı bunların akson dışında oluşmasına neden olur. Bunlar genellikle “dipol kaynakları” olarak adlandırılır çünkü bir aksonun her iki tarafında elektriksel dipoller (sivri uçlar) üretirler. Sinir sisteminde, bu kaynaklar genellikle aksonal iletimi uyaran veya engelleyen elektrik yükleri olan dipol potansiyelleridir.
Dipol potansiyelleri, vücut çevreden (radyo dalgaları gibi) veya kas kasılmasından (vagus siniri uyarımı gibi) elektromanyetik alanlara maruz kaldığında ortaya çıkar. Bir dipol kaynağı bir aksonla etkileşip aksiyon potansiyelleri oluşturduğunda, bunu zarın dinlenme halindeki sodyum ve potasyum seviyelerini geçici olarak artırarak yapar.
Sodyum ve potasyum seviyelerindeki bu geçici değişiklik, akson zarında voltajda bir değişikliğe neden olur. Bir aksiyon potansiyeli bir aksondan geçerken, sodyum ve potasyum seviyesindeki bu artış nedeniyle daha hızlı hareket eder.
EEG ile ilgili Videolar
