Cinsel kimlik bozukluğu, bir bireyin biyolojik cinsiyeti ile içsel olarak hissettiği cinsiyet arasındaki uyumsuzluğu ifade eder. Tıpta cinsiyet disforisi olarak da bilinir. Örnek olarak, bazı insanlar erkek cinsiyet organlarına sahip olabilirler. Ancak kendilerini erkek olarak tanımlamazlar ya da erkek gibi hissetmezler.
Diğerleri ise kadın cinsiyet organlarına sahip olabilirler. Fakat kendilerini kadın olarak tanımlamazlar ya da kadınsı hissetmezler. Cinsiyet disforisi, bireyin içsel kimliğinin ve biyolojik cinsiyetinin birbirine uymaması durumunda ortaya çıkan stres ve rahatsızlık duygusunu ifade eder.
Toplumun bireyi algılama biçimi, kişinin doğduğu cinsiyetle, fiziksel ve duygusal kimliği arasındaki uyumsuzlukları içerebilir. Bu tür uyumsuzluklar stres, anksiyete ve depresyon gibi duygusal zorluklara yol açabilir. Bu nedenle, cinsel kimlik sorunları yaşayan bireylerin, sosyal yaşamlarını daha sağlıklı bir şekilde sürdürebilmek için profesyonel destek arayışına girmeleri gerekebilir.
Cinsel Kimlik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Cinsel kimlik bozukluğu, bir bireyin içsel cinsiyet kimliği ile biyolojik olarak atanan cinsiyet arasında en az altı ay süren belirgin bir uyumsuzluk yaşamasına neden olabilir.
Çocuklarda görülen cinsel kimlik bozukluğu belirtileri şunlar olabilir;
- Karşı cinsiyetten akranlarıyla daha fazla oynamayı tercih ederler.
- Hayali oyunlar sırasında, genellikle karşı cinsin tipik rollerini üstlenirler.
- Başka bir cinsiyetle ilişkilendirilen kıyafetleri tercih ederler.
- Aslında karşı cinsin oynaması gereken oyuncakları ya da yapması gereken etkinlikleri tercih ederler.
- Atanan cinsiyetleri ile ilişkilendirilen oyuncakları veya etkinlikleri pek tercih etmezler.
- Cinsel anatomilerine ilgi göstermezler.
- Kendi ifade ettikleri cinsiyetleri ile uyumlu cinsiyet özelliklerine sahip olmak isterler.
Ergenlerde ve yetişkinlerde cinsel kimlik bozukluğu belirtileri şu şekilde özetlenebilir;
- Kendi biyolojik cinsiyetlerinin dışında bir cinsiyete sahip olmayı arzularlar.
- Kendi ifade ettikleri cinsiyetleriyle muamele görmeyi beklerler.
- İfade ettikleri cinsiyetleri ile biyolojik cinsiyetleri arasındaki uyumsuzluğun farkındadırlar.
- Başka bir cinsiyete ait birincil cinsiyet özelliklerine veya ikincil cinsiyet özelliklerine sahip olmayı arzularlar.
- Birincil cinsiyet özellikleri doğrudan üreme ile ilgilidir ve penis, testisler, vajina ve yumurtalıkları içerirken, ikincil cinsiyet özellikleri üreme ile doğrudan alakalı olmayan özelliklerdir.
- Kendi ifade ettikleri cinsiyete özgü duygusal tepkilere sahip olduklarına inanırlar.
Cinsel Kimlik Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Bu durumun nedenlerini anlamak, tedavi sürecini optimize edebilir. Nedenlerin kesin bir tanımı olmamakla birlikte, bireyden bireye farklılık gösterebilir veya birden fazla etkenin birleşimi sonucu ortaya çıkabilir. Cinsel kimlik bozukluğu aşağıdaki nedenlerle ilişkilendirilebilir:
- Genetik Nedenler: Adrenal bezdeki herhangi bir anormallik, vajina ve penis gelişimini etkileyebilir. Adrenal bez, testosteron ve östrojen üretimini kontrol eden bir merkezdir.
- Endokrin Nedenler: Östrojen ve testosteronun aşırı salınmasına neden olan durumları içerir.
- Psiko-sosyal Nedenler: Bireylerin doğduğu aile, toplum ve çevresel faktörlerin etkisi altında büyüdüğü psikososyal etkenleri içerir.
Cinsel kimlik bozukluğunun nedenleri karmaşık olabilir ve bireyden bireye değişebilir.
Cinsel Kimlik Bozukluğu Tedavisi
Cinsel kimlik bozukluğu, bireyin biyolojik cinsiyeti ile algıladığı cinsiyet kimliği arasında uyumsuzluk yaşadığı bir durumu ifade eder. Bu rahatsızlığın tedavisi, altında yatan nedenleri belirlemeyi ve bu nedenleri ele almaya yöneliktir. Cinsel kimlik bozukluğu tedavisinde en etkili ve yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapidir.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bilişsel davranışçı terapi (BDT), hastanın özel ihtiyaçlarına göre uyarlanmış bir dizi teknik kullanılarak gerçekleştirilen bir tedavi yaklaşımını ifade eder. Cinsel kimlik bozukluğu durumunda, BDT, hastanın cinsiyet kimliği ile ilişkili düşünce ve davranışlarını incelemeye odaklanır. Örnek olarak, bir çocuk hastaya farklı oyuncaklar sunulabilir ve terapist, hangi oyuncaklara ilgi gösterdiğini gözlemleyerek erkek bir çocuğun bebekle oynaması veya kız bir çocuğun arabayla oynaması gibi davranışları değerlendirebilir.
Terapist, ayrıca ailenin bu davranışlara nasıl tepki verdiğini, göz ardı etme mi, engelleme mi yoksa destekleme mi eğiliminde olduğunu da değerlendirir. Daha sonra terapist, hastayla ve ailesiyle, cinsiyet kimliği ile ilgili olumsuz veya zararlı inançları ve davranışları değiştirmeye yönelik çalışmalar yapar.
Bilişsel davranışçı terapinin yanı sıra, psikanalitik ve psikanalitik odaklı psikoterapi de tedavi planının bir parçası olarak kullanılabilir. Bazı durumlarda, hastanın yaşına, cinsiyet kimliğine ve diğer faktörlere bağlı olarak cinsiyet değiştirme ameliyatı önerilebilir.
İlaç Tedavisi
Cinsel kimlik bozukluğu için başvurulan bir diğer tedavi seçeneği ilaç tedavisidir. İlaç tedavisinin temel amacı, hastanın algıladığı cinsiyet kimliği ile uyumlu hormon seviyelerini sağlamaktır. Bu amaçla, sıklıkla Löprolid, Gosarelin, Nafarelin, Busarelin ve Triptorelin gibi gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) reseptör agonistleri kullanılır.
Bu ilaçlar aynı zamanda erken ergenlik ve prostat kanseri gibi diğer sağlık sorunlarının tedavisinde de etkili olabilirler. Ancak, bu ilaçların yan etkileri arasında libido azalması, sıcak basması ve kas kitlesinde azalma gibi durumlar bulunabilir.
Cinsel Kimlik Bozukluğu İle İlgili Videolar
