Cenne’nin Duvarcıları
İki duvarcı, yerden 6 metre yükseklikte tek sıra bir kerpiç çıkıntısının üzerine yalın ayak tünemişler, eski bir evin duvarına yeni sıralar diziyorlar. İkinci kattaki ustaları üç kiloluk bir kerpici bir yığından alıyor ve onu kendinden emin bir umursamazlıkla yukarıya fırlatıyor. En yakındaki işçi kerpici havada yakalıyor ve onu duvara yerleştirmek için eğiliyor.
Usta, mükemmel bir zamanlama ile, ilk işçinin sırtının üzerinden başka bir kerpiç aşırıyor. İkinci işçi onu kolayca yakalıyor. Ve bu böylece sürüp gidiyor: İki duvarcı kerpiçleri yakalayıp yerleştiriyor, öndeki adam, her bir kerpiç arkadaşına ulaşabilsin diye eğiliyor, bedenleri yakıcı güneşin altında ritmik bir şekilde eğilip kalkıyor. Kerpiçlerin hiçbiri ellerinden kaçıp aşağıdaki dar ve kirli sokağa düşmüyor. Ne de işçilerden biri, bir kez olsun, dengesini yitiriyor.
Çamurun İhtişamı
Mali’nin bu kentine gelen Batılı bir ziyaretçi bu gösteriyi marifet olarak tanımlayabilir. Cenne’nin duvarcıları buna sihir diyorlar. Kentin usta duvarcılarından Béré Yonou, “Bütün dünyada hiç kimse çamur kullanarak bizim gibi inşaat yapamaz” diyor. “Biz toprağı tanırız.” Aile meslekleri beş yüz yıl gerilere uzanan duvarcılar, çevredeki ovalardan çıkarılan kili, Nijer’ dökülen Bani Irmağı’nın suyu ile karıştırıyorlar.
Daha sonra, babadan oğula geçen bilgiyi kullanarak, Japonya kadar uzaklardan dahi ziyaretçi gelmesine neden olan bir mimari yaratıyorlar. Büyük Cami çıkıntılı duvarlarıyla en şaşkınlık verici örnek, ama daha alçakgönüllü yapılar bile Sudan mimarisinin şaheserleri. Bu stil, 14. yüzyıl kadar erken bir dönemde, Cenne bölgesinden Batı Afrika Sahili’ne yayılmış ve kentin duvarcı ustalarıyla eşanlam kazanmıştır.
Cenne’nin güzelliği kırılgan. Yapılar düzenli olarak yeniden sıvanmalı, aksi halde mevsim yağmurları onları eritiyor. 1970 ve 1980’lerin şiddetli kuraklıkları sırasında evler ya terk edildi ya da ihmal edildi. Yağmur yağdığı zaman, yeniden sıvanma yapılmamıştı. Ve Cenne’nin ihtişamı solmaya başladı. Günümüzde Hollanda’dan gelen 500.000 dolarlık bir bağış, Cenne’deki evlerin 168’inin -neredeyse sekizde birinin- restore edilmesini sağlıyor. Ev sahipleri onarımlar için bir şey ödemiyor, ama evlerini geleneksel planda, küçük pencereli, odların büyüklüğü açısından alçakgönüllü ve çamur sıvalı kerpiç inşaat şeklinde tutmayı kabul etmeleri gerek.
Gelecek yıl bitmesi planlanan restorasyon geleneğe uygun bir şekilde sürüyor, duvarcılar evleri ilk başta yapmış olan atalarına göre işi aralarında bölüşüyorlar. Duvarcılar, muska ya da büyülerle evleri, içlerinde oturan insanları ve kendilerini koruyorlar: Eski kerpicin toprağı, sadece ait olduğu ev için yeniden kullanılıyor, zira başka bir binaya aktarılamayacak bir hayır duası taşıdığına inanılıyor.
