Atmosferin Katmanları ve Özellikleri..! Atmosfer ya da bir başka adı ile gaz yuvarı, gaz ve buhardan oluşan ve bir gök cisminin etrafını saran tabakadır. Dünya atmosferinin basınç ve yoğunluğu, Mars‘a göre 100 kat daha yüksek, Venüs’e göre ise 100 kat daha düşüktür.
Atmosfer, tatsız, renksiz, kokusuz, sıkıştırılabilir, akışkan, elastik, ısı geçirgenliği zayıf, çok hızlı hareket edebilen, sonsuz genleşmeye sahip ve titreşimleri belli bir seviyede iletebilen bir yapıdadır.
Atmosferin katmanları vardır. Bu katmanlar şunlardır;
1) Troposfer
2) Stratosfer
3) Mezosfer
4) Termosfer (İyonosfer)
5) Egzosfer
Atmosferin Katmanları ve Özellikleri
1) Troposfer
Atmosferin en alt tabakasıdır. Canlı hayat üzerinde en fazla etkiye sahiptir. Kalınlığı Ekvator üzerinde 16 km, kutuplar üzerinde ise 9 km’dir. Bu durumun oluşumunda ekvatorda ısınan hava hafiflerken, kutuplarda soğuyan hava ağırlaşıp alçalmakta, Dünya ekvatorda kendi ekseni etrafında daha yüksek bir hızla dönmekte ve yerçekimi ekvatorda giderek artmaktadır.
Atmosferi oluşturan gazların %75’i bu katmanda yoğunlaşmıştır. Tüm su buharı bu katmanda bulunur. En yoğun katmandır. Yükseldikçe gazın yoğunluğu azalır. Meteorolojik olaylar (yağmur, yıldırım, yıldırım, bulutlar vb.) bu katmanda meydana gelir. Çünkü su buharı bu katmandadır.
Hava hareketi yatay ve dikey yani havanın alçalan ve yükselen hareketi olarak gerçekleşir. Troposferde yükseldikçe, yerden yansıyan ışığın ısınması nedeniyle sıcaklık her 100 metrede 0,5°C düşer. Sıcaklık yatay olarak değişir. Ekvatordan kutuplara doğru azalır. Troposferin üstünde, tropopoz ismi verilen stratosferin geçiş katmanı yer alır.
2) Stratosfer
Troposferin üstünde bulunan ve yaklaşık 50 kilometreye kadar ulaşabilen katmandır. Genellikle yatay hava hareketi meydana gelir. Dikey yönde sıcaklık çok yavaş değişir. Ortalama sıcaklık yaklaşık -50°C’dir. Sıcaklık değişimi yoktur.
Ozon tabakasının çoğu bu tabakadadır. Ozon tabakası, güneşten gelen biyolojik olarak zararlı ultraviyole ışınlarını hapseder. Stratosferdeki hava akımı troposferdekinden daha az türbülanslıdır. Bu nedenle jetler, uçuşun daha az sarsıntılı olduğu stratosferde seyahat etmeyi tercih ediyor.
Ozon Tabakası: Stratosfer, 19-45 km arasında ozon tabakasına sahiptir. Ozon tabakası nedeniyle güneşten gelen zararlı ışınlar dünyaya ulaşamaz.
3) Mezosfer
Atmosferde meteor adı verilen meteoritlerin yanması ve parçalanması bu katmanda gerçekleşir.
Mezosfer, deniz seviyesinden yaklaşık 50-85 kilometre yükseklikte bulunan atmosferdir.
En soğuk tabakasıdır.
4) Termosfer (İyonosfer)
Termosfer, 85-600 km arasındaki yüksekliklerde mezosferin üzerindeki atmosferdir. En sıcak katmandır. Bu tabakadaki sıcaklık yükseklik arttıkça daha da fazlalaşır.
Bu katmanda gazlar iyonlarına ayrılır. Bu sayede radyo dalgalarını iyi bir şekilde yansıtır. iletişimde önemlidir. Kutup ışıkları da bu katmanda gözlenir.
5) Egzosfer
Termosferin üzerindeki en dış tabakasıdır. Yaklaşık 10.000 kilometre yüksekliğe ulaştığı varsayılmaktadır. Yerçekimi en az olan katmandır. Bu katman üzerine haberleşme uyduları yerleştirilmiştir. Atmosferden uzaya geçişin yapıldığı bir gişe görevi görür. Dünyayı gözlemleyen bütün uydular bu katmandadır.
Atmosferin Katmanları ve Özellikleri İle İlgili Videolar
