Akut pankreatit, pankreasın mide arkasında yer almasıyla karakterize edilen ve safra kesesi taşları ile alkol kullanımının neden olduğu hızlı iltihaplanma ve şişme durumudur. Kronik pankreatitin aksine, akut pankreatit genellikle daha kısa süreli olup, çoğu durumda bir hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak, şiddetli vakalarda, ciddi komplikasyonlar gelişebilir ve pankreasta işlev bozukluğuna neden olabilir.
Akut pankreatitin belirtileri, karın ortasında şiddetli ağrı ve 38 dereceden yüksek ateşle kendini gösterir. Ayrıca, mide bulantısı, kusma ve yoğun ağrı gibi semptomlar da ortaya çıkabilir.
Genellikle safra taşları ve aşırı alkol tüketimi ile ilişkilendirilen akut pankreatitin bazı vakalarda nedeni belirlenememektedir. Ancak, alkol tüketimini azaltarak ve safra taşı olasılığını düşürmeye yönelik bir diyet benimseyerek, akut pankreatit riskini azaltabilirsiniz.
Akut Pankreatit Belirtileri Nelerdir?
Akut pankreatitin en belirgin ve yaygın semptomu, karın ortasında aniden başlayan, şiddetli ve kuşak tarzında sırta yayılan karın ağrısıdır. Bu ağrıya ek olarak, nabzın hızlanması, mide bulantısı ve kusma da akut pankreatitin ortak belirtilerindendir.
Akut pankreatit ağrısı oldukça şiddetlidir. Bazen öksürme, şiddetli hareketler ve derin nefes almak, ağrıyı artırabilir. Dik oturmak ve öne eğilmek, ağrıyı hafifletebilir. Alkol kullanımına bağlı olarak gelişen akut pankreatitte, bazı kişilerde orta ila şiddetli ağrı dışında herhangi bir semptom gelişmeyebilir. Ayrıca, bu durumda bazı hastalarda nabız hızı da artabilir.
Genel olarak akut pankreatit şu belirtilerle kendini gösterir;
- Aşırı karın ağrısı
- 38 dereceden fazla ateş
- Nefes alıp vermenin hızlanması
- Mide bulantısı
- Kusma
- Tuvalete çıkmakta zorlanma
- Gözlerde sararma
- Dışkı renginde değişiklik
Akut Pankreatit Nedenleri Nelerdir?
Akut pankreatitin en yaygın nedenlerinden biri safra kesesi taşlarıdır. Diğer sık karşılaşılan bir neden ise aşırı alkol tüketimidir. Bunun yanı sıra, trigliserit yüksekliği, yüksek kalsiyum seviyeleri, ilaç etkisi, otoimmun reaksiyonlar, genetik faktörler ve anatomik anomaliler de akut pankreatitin diğer nedenleridir. İdiopatik durumlar olarak adlandırılan, %10-30 hastada herhangi bir belirgin sebep bulunamayan durumlar genellikle mikro safra taşlarından kaynaklanmaktadır ve bu durum hastaların yaklaşık %80’inde gözlemlenir.
Akut pankreatit nedenleri şu şekildedir;
- Safra kesesi taşı
- Fazla alkol tüketimi
- Trigliserit artışı
- Kalsiyum değerlerinin artması
- Kullanılan ilaçların etkisi
- Genetik anomaliler
Akut Pankreatit Tedavisi
Akut pankreatitin tedavi yöntemleri, hastalığın hafif ya da şiddetli seyretmesine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Hafif seyirli akut pankreatitte tedavi, genellikle daha düşük riskli bir süreç sunar. Bu durumda, tedavinin odak noktası genellikle böbrek fonksiyonlarının korunması ve iltihabın azaltılması üzerinedir. Hafif seyirli pankreatit tedavisi için izlenen prosedürler şu şekildedir:
- Nazogastrik Tüp Uygulaması: Bu yöntem, aşırı sıvı ve hava birikimini önlemek amacıyla kullanılır ve bu sayede mide bulantısı ile kusmanın engellenmesine yardımcı olur.
- Dehidrasyonun Önlenmesi: Pankreatit sonucu oluşabilecek dehidrasyon, semptomların kötüleşmesine ve pankreatit komplikasyonlarına yol açabilir. Bu nedenle, dehidrasyon riskinin önlenmesi önemlidir, böylece hastanın genel durumu iyileştirilebilir.
- Ağrı Kesiciler: Hafif ve orta şiddetli pankreatit ağrıları için etkilidir.
Akut pankreatitin şiddetli seyrettiği durumlarda uygulanan tedavi prosedürleri farklılık gösterir, çünkü şiddetli akut pankreatit hipovolemik şoka neden olabilir. Oluşan aşırı sıvı ve kan kaybı, kalbin yeterince kan pompalayamamasına yol açabilir ve bu da vücudun bazı bölgelerinin oksijensiz kalmasına neden olabilir. Hayati risk taşıyan bu durumda kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:
Yoğun Bakım Ünitesinde Tedavi: Antibiyotik tedavisi ile ölü dokularda oluşabilecek enfeksiyonların önlenmesi amaçlanır.
Solunum Yardımı: Solunum güçlüğü çeken hastaların nefes almasına destek sağlamayı amaçlar.
İntravenöz Sıvı Tedavisi: Hipovolemik şokun önlendiği ve hidrasyonun sürdürüldüğü bir tedavi yöntemidir.
Beslenme Tüpleri: Beslenme sorunu yaşayan hastaların doğru şekilde beslenmelerine yardımcı olur. Bu tüpler, hastanın beslenme ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılır ve tedavi sürecinde önemli bir rol oynar.
Cerrahi Operasyon: Riskli durumlarda, vücuttan çıkarılması gereken ölü dokuların cerrahi müdahale ile gerçekleştirilmesi kaçınılmaz olabilir.
Safra Kesesi Taşlarının Alınması: Akut pankreatitin safra kesesi taşlarından kaynaklandığı tespit edildiğinde, hastanın durumu iyileştikten sonra cerrahi müdahale ya da endoskopik retrograd kolanjio-pankreatografi (ERCP) yöntemi uygulanabilir. Safra kesesi taşları çıkarıldıktan sonra, bireyin kolesterol seviyelerini düşürmek amacıyla özel bir diyet programına ihtiyaç duyulabilir. Çünkü mevcut kolesterol durumu, safra kesesi taşlarının büyümesine neden olabilir.
Alkol Bağımlılığının Tedavisi: Akut pankreatit oluşumunda önemli bir rol oynayan sebeplerden biri aşırı alkol tüketimidir. Kişinin alkol tüketimini sınırlaması veya tamamen bırakması, özel bir tedavi programının oluşturulması ve bu programa titizlikle uyulması gerekmektedir.
Akut Pankreatit İle İlgili Videolar
