Yalan söyleyen çocuk için neler yapılmalı diye düşündüğümüzde; öncelikle, çocuğun bu davranışı nasıl kazandığına bakmamız gerektiğini bilmeliyiz. Çocuklar, doğaları gereği; ebeveynlerinin tavırlarını, tutumlarını, hal ve hareketlerini gözlemleyerek taklit etme eğilimindedirler. Dolayısıyla onlara verdiğimiz öğütlerden ziyade, kendimizi eğiterek rol model olmamız gerektiği konusunda, tüm uzmanlar fikir birliğine varmışlardır. Örneğin; kitap okumayan bir anne-babanın, çocuğuna kitap okuma alışkanlığının faydalarından söz etmesi ne kadar etkili olacaktır ?
Bu örnekten hareketle; yalan söylemek de çocukta doğuştan var olmayan ve sonradan edinilen bir davranış olup, kökeninde ”taklit etme arzusu” yatmaktadır. Çocuklar zannettiğimizden çok daha almaya müsait ve gözlem yeteneği gelişmiş varlıklardır. Yapılan bir konuşma ya da sergilenen bir hareket, onların zihninde kolayca yer edinebilir ve hemen bunu içselleştirerek huy haline getirebilirler. Öyleyse yalan söyleyen çocuk için; ”bu davranışı kimden veya nereden öğrendi” sorusunun sorulması gerekmektedir.
Çocuk Neden Yalan Söyler ?
Aslında yalan söylemek, tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, çocuklarda da bir savunma mekanizmasıdır. Öyleyse yalan söyleyen çocuk bu davranışı neden gösterir, bir bakalım;
- Gerçeği söylerse başına bir şey geleceğinden korktuğu için
- Ailesinin vereceği tepkilerden kaçmak için
- Yaptığı davranıştan dolayı cezalandırılacağına inandığı için
- Üzerinde bir takım psikolojik baskılar hissettiği için
- Ebeveynlerinin, kendisinden beklentilerine cevap verememekten endişe ettiği için
- Annesinden, babasından, başka bir aile büyüğünden, arkadaşlarından veya izlediği bir görselden, yalan söylemeyi öğrenerek bunu normalleştirdiği için
Bir örnek verecek olursak; çocuk gezmeye gitmek için hazırlanan anne-babasına ”nereye gidiyorsunuz” diye sorduğunda, onlar ”doktora gidiyoruz, hemen geleceğiz” şeklinde bir cevap veriyor ve çocuk da bunun doğru olmadığını sezinliyor ise, bu davranışı zihnine kaydeder.
Dolayısıyla, en yakınındakilerle bile arasında bir güven problemi oluşur. Bu da onun normali haline gelebilir. Unutulmamalıdır ki güven karşılıklı olmalıdır. Siz çocuğunuzun üzüleceğini bilseniz bile ona dürüst yaklaşırsanız, o da; ”sizi üzmemek adına yalanlar söylemek” gibi bir tutum içine girmeyecektir.
Yalan Söyleyen Çocuk İçin Ebeveyn Tutumları Nasıl Olmalıdır ?
Sakinliğinizi koruyun
Bağırmak, azarlamak, ”sen yalancısın” şeklinde çocuğu etiketlemek ve öfkelenmek; problemi çözmek yerine daha da karmaşık bir hale getirecektir. Sükunetle ama ciddi bir tavırla onu dinleyin. Nedenlerini ve bu davranışın doğurabileceği sonuçları kesin bir üslupla, fakat kızmadan anlatın.
Israrla sorguya çekmeyin
”Sen mi yaptın, doğru söyle, bak yalan söylüyorsan sana ceza veririm, konuşsana” gibi soru, tehdit ve ünlem içeren cümleler kurmanız, çocuğunuz için çok daha ürkütücü olacak ve yalanı devam ettirmesine yol açacaktır.
Onun değil, yaptığı davranışın sizi kırdığını izah edin
Çocuğun kişiliğine yönelik değil, sergilediği davranışa yönelik konuşun. Ona kendisini değersiz ve sürekli hata yapan biri gibi hissettirmek yerine, davranışının ne kadar yanlış olduğunu anlamasına yönelik bir ortam hazırlayın.
Çocuk yalanını itiraf ettiğinde, bunun için mutlaka ona teşekkür edin
Dürüstlüğünü öven ve bundan ne kadar mutlu olduğunuzu belirten konuşmalar yapın. Hata da yapsa gelip bunu size anlatabilecek cesareti ona verin.”Biliyordum işte, bak kendin de söyledin, sen yapmışsın” gibi konuşmalarla, size doğru yaklaşmak için bir adım atan çocuğunuzla aranıza duvar örmeyin, dolayısıyla onu yeni yalanlara teşvik etmeyin.
Yalan Söyleyen Çocuk İçin Uygulanacak 4 Madde İle İlgili Video
