Uyurgezerlik tanımına baktığımızda öncelikle REM uykusunu açıklamak gerekir. REM uykusu adı verilen dönem; uykunun en derin olduğu ve rüya görmeye en elverişli safhadır. Beynimizde bulunan bir işletim sistemi bu dönemde gördüğümüz rüyalara yönelik el-kol hareketleri yapmamızı kontrol altında tutmaktadır. İşte bu mekanizmanın bozukluğu ya da hiç çalışmaması gibi nedenlerle uyku esnasında çeşitli eylemlerde bulunmaya uyurgezerlik denilmektedir. Toplumumuzda en sık rastlanan uyku esnasındaki davranış bozukluklarından biri olarak bilinmektedir.
Bu durum kişinin hayat standartlarına ve uyku kalitesine olumsuz yönde etki etmektedir. Sosyal yaşamı ve ev hayatını da belirli oranlarda sekteye uğratmaktadır. 6-12 yaş arasındaki çocukların yaklaşık yüzde 17’sinde görülebilmektedir. Vakaların önemli bir bölümü yaş aldıkça iyileşme eğilimi göstermektedir. Ancak bir kısmında yetişkinlik çağında da uzun yıllar devam edebilmektedir. En büyük nedeni ise; genetik geçişlerdir.
Uyurgezerlik Belirtileri Nelerdir?
- Uyurgezer olan kişinin gözleri açıktır ancak zihin hala uykudadır. Dışarıdan bakıldığında uyanık gibi bir intiba verseler de yaptıkları hareketlerin çoğu bilinç dışıdır.
- Oturup konuşabilirler, dışarı çıkıp yürüyebilirler. Hatta öyle ki; araba kullanabilen vakalar dahi saptanmıştır.
- Beden hareketleri tam olarak kontrollü değildir.
- Onlarla iletişim kurulmaya çalışıldığında çoğunlukla başarısız olunur, çünkü karşı tarafı duymaz veya algılamazlar.
- Sıklıkla hareket halinde olmaya meyillidirler. (dolaşmak gibi)
- Bakışları anlamsız ve gerçeklik algısından uzaktır.
- Anlamlı olmayan veya içinde bulunulan andan bağımsız cümleler kurarak konuşabilirler.
- Uyandıklarında yaptıkları şeylerin çok büyük bir kısmını hatırlamazlar.
Uyurgezerlik Tedavisi Nasıldır?
Kesin, net ve etkinliği kanıtlanmış bir tedavi şekli bulunmamaktadır. Bu noktada yapılması gereken en önemli şey; koruyucu tedbirler almak olacaktır. Bu önlemler ise şöyle sıralanabilir;
- Kişinin uyuduğu odada makas veya bıçak gibi kesici alet, çakmak, kibrit vb ürünlerin bulundurulmaması
- Pencere, balkon ve kapıların emniyetli veya kilitli olduğundan emin olunması
- Uyurgezer kişinin dolaşma ihtimali göz önünde bulundurularak; odasında ya da çevresinde çarpıp düşmesine neden olabilecek eşyaların toplu halde tutulması gibi bir takım basit, ancak kurtarıcı tedbirler alınabilir.
- Öte yandan; uyurgezerliğin kök nedeni bulunmalı ve sonrasında tedavi şekline karar verilmelidir. Eğer altta yatan sebep nörolojik ise; uygun ilaç protokolleri başlanmalı ve kontrolleri aksatılmamalıdır. Nörolojik nedenlere bağlı olan uyurgezerlik çoğu zaman Parkinson hastalığı ile iç içe geçmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda, Parkinson hastası bireylerin, REM uykusu davranış bozukluğu gösterdiği kanıtlanmıştır.
Ancak fizyolojik bir sebep bulunamayan ve uyurgezerlik geliştiği durumlarda; psikolojik kökenli bir takım problemlerden şüphelenilmeli ve tedavi şekli bu doğrultuda belirlenmelidir. Psikiyatr ve psikologların iş birliği içinde bir çalışma yaparak, ilaç ve terapi desteği sağladıkları bir tedavi, şikayetlerde önemli oranda azalma sağlamaktadır.
Uyurgezer kişiye sakin ve yavaş bir ses tonu kullanılarak, hala gece olduğu ve yatağına geri dönmesi ile ilgili bir takım telkinler verilebilir. Fakat kişiye ani, sert ve hızlı reaksiyonlar verilmemelidir. Bu durum bireyin kontrolsüzce öfkelenmesine neden olabilmektedir.
Uyurgezerlik Problemine Karşı Neler Yapılabilir?
- Mümkün olduğunca stresten uzak kalınmalıdır.
- Gece ışığına maruz kalınmamalı; televizyon, telefon ve tablet ile uykudan en az 1 saat önce bağlantı kesilmelidir.
- Yatmadan 2 saat önce beslenme durdurulmalı ve mutlaka sağlıklı bir uyku düzeni oluşturulmalıdır. (Gece 23:00 ile 04:00 saatleri arasında uykuda olmaya özen gösterilmelidir.)
Uyurgezerlik Problemi İle İlgili Video
