Unesco Dünya Mirası Listesi, 1972 tarihinde yapılan “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme” ile kabul edilmiştir.
Dünya üzerinde bulunan, geçmişten günümüze gelebilmiş bölgeleri, yapıları ve değerleri koruyabilmek için oluşturulan Unesco Dünya Mirası Listesi insanları bilinçlendirmeyi hedefler. Üye ülkelerin işbirliği yapmasına olanak sağlar.
Ülkemizin içinde bulundurduğu muhteşem değerlerini Unesco Miras Listesi’ne aldırarak koruma ve değerini bilip saklayabilme şansı bulduğu için çok şanslı olduğumuzu belirtmeliyiz. UNESCO sözleşmesine imza atan ilk 22 devlet arasında ülkemiz 10. sırada yer almayı başarmıştır. 1983 yılından beri üye olduğumuz örgütte 2014 yılından itibaren her yıl bir değerimiz listede koruma altına girmeyi başarabilmiştir. 2019 yılından itibaren Unesco Kalıcı Miras Listesi’nde toplam 18 farklı mirasımız bulunmaktadır. Bunlardan 16 tanesi kültürel diğer ikisi hem kültürel hem doğal niteliktedir.
Güzel ülkemizin Unesco Dünya Mirası Listesi’nde bulunan 18 muhteşem mirasını sizler için listeledik.
1- Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası (1985)
Sivas’ın Divriği ilçesinde bulunan sergilediği zengin Anadolu geleneksel taş işçiliğiyle insanı kendisine hayran bırakan mimariye sahip bir yapıdır. 13. yüzyılda Mengücekoğulları döneminde Ahmet Şah ve eşi Turan Melek tarafından inşa edilen Cami ve Darüşşifa’dır. Tiflisli ve Ahlatlı ustalar tarafından göz alıcı bir şekilde insanı büyüleyen ve birbirinden farklı kendini tekrar etmeyen muhteşem işçiliğe sahip motifleriyle tam bir Selçuklu eseri baş yapıttır. 1985 yılında Unesco Miras Listesi’ne alınan Cami ve Darüşşifa herkesin görmesi gereken bir eser, ülkemizin en büyük değerlerinden biridir.
2- İstanbul’un Tarihi Alanlar (1985)
Dünya’nın en ünlü metropollerinden biri olan İstanbul’un böyle bir listede olmaması imkansız olurdu. Tarihi yarımada olarak bilinen yedi tepeli şehir İstanbul, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük devletlerinden üçüne de başkentlik yapmıştır. Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu’nun kültürel ve tarihi olarak en büyük ortak noktası olan İstanbul’un Tarihi Alanları 1985 yılında Unesco Miras listesine eklenmiştir. Bu alanlar dört bölgeye ayrılmıştır: Sultanahmet Kentsel Arkeolojik Sit Alanı, Süleymaniye Koruma Alanı, Zeyrek Koruma Alanı, İstanbul Kara Surları Koruma Alanı’dır. Hipodrom, Ayasofya, Aya İrini, Küçük Ayasofya Camisi ve Topkapı Sarayı, Süleymaniye Camisi ve çevresi, Zeyrek Camisi ve çevresi bu bölgelerin içinde yer alan yerlerdendir.
3- Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (1985)
Kapadokya sadece ülkemizde değil, dünyada da merak edilen yerlerin başında gelir. Erciyes Dağı ve Hasan Dağı tüflerinin, rüzgar ve su aşındırması sonucunda oluşan olağanüstü kaya şekilleri bu muhteşem doğal güzellikleri ortaya çıkarmıştır. Kiliseleri, manastırları, yeraltı şehirleri, vadileri, peri bacaları ile Dünya üzerindeki nadir güzelliklerden biridir. Dünya’nın en büyük antik yeraltı şehri Kapadokya, UNESCO Kültür Mirası listesine 1985 yılında ilk kez dahil olan değerli yerlerimizden biridir.
4- Hattuşa- Hitit Başkenti (1986)
Hitit İmparatorluğu’nun başkenti olan Hattuşaş, Çorum’un Boğazkale ilçesi sınırlarında bulunur. Hitit İmparatorluğu bugün bile “Bin Tanrılı Ülke” olarak bilinmektedir. M.Ö. 1200’lerde Hititlerin yıkılması ile terkedilip hayalet şehre dönmüştür. Ancak günümüzde halen o zengin medeniyetin izleri bariz bir şekilde kalıntılarından belli olmaktadır. Tarihin ilk yazılı antlaşması Kadeş Anlaşmasıdır. Bu antlaşma Hattuşa’da yapılan kazılarda bulunmuştur ve şu an İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Aslanlı kapılar, sur duvarları, otuz civarı tapınak ve daha birçok yapıyı bulunduran başkent 1986 yılında Unesco Miras Listesi’ne alınmıştır.
5- Nemrut Dağı (1987)
Adıyaman’ın Kahta ilçesinde bulunan Nemrut Dağı, 2150 m yüksekliğe sahiptir. Dağın zirvesinde bulunan antik eserlerden dolayı Unesco tarafından miras listesine alınmıştır. Kommagene Kralı 1. Antiochos tarafından yaptırılan devasa heykeller tanrılara minnettarlığını göstermek içindir. Mezarı, anıtsal heykelleri Helenistik dönemin en önemli kalıntılarındandır.
6- Hierapolis – Pamukkale (1988)
Türkiye’nin eşsiz doğal güzelliklerinden biri olan Pamukkale ve Hierapolis Antik Kenti 1988 yılından Doğal Miras Listesi’ne alınmıştır. Pamukkale’de sadece travertenlerin güzelliğine kapılıp gitmemek lazım, Hierapolis Antik Kenti gezmeden geçmemek gerek. Tiyatrosu, hamamları, agorası, sütunlu caddeleri mutlaka görülmesi gereken yerlerdendir.
7- XANTHOS – Letoon (1988)
Likyalıların idari merkezi olan Xanthos ile dini merkezi olan Letoon, Dünya çapında bilinen Antik Kentlerin başında gelir. Akdeniz bölgesinin antik kentleri arasında en büyüklerinden biridir. Letoon’da Artemis ve Apollon tapınaklarının yanında manastır ve Roma Tiyatrosu’da bulunmaktadır. Likya’nın izlerini taşıyan bu antik şehir tarihte özgürlükleri için savaşan en önemli uygarlıktır. Hatta boyun eğmemek adına toplu intihar ederek geriye bomboş bir kent bıraktıkları bilinir. Bu antik şehir 1988 yılından beri Unesco Dünya Miras Listemizdedir.
8- Safranbolu (1994)
Karabük ilinin bir şehri olan Safranbolu, Türk geleneksel yaşam tarzını en çok hissedebileceğiniz yerlerden biridir. Osmanlı, Roma ve Bizans gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Muhteşem konakları ve evleriyle ünlü bu küçük otantik şehir tüm dünyanın ilgisini çeken yerlerden biridir. Unesco Dünya Miras Listesi’ne 1994 yılında alınmıştır.
9- Truva Arkeolojik Alanı (1998)
Dünya çapında ünlü bir antik kent olan Truva’nın ülkemizde bulunması bizler için çok büyük ve önemli bir değerdir. Çanakkale’de bulunan Anadolu’nun en eski yerleşimlerinden biri olan Troya, filmlere konu olmuş, 9 katmanıyla beraber kesintisiz olarak 3000 yıldan fazla bir zamanı göstermektedir. Antik kentin en büyük simgesi Truva Atı ve efsanevi aşk hikayesidir. Yasak aşkın yıktığı şehir olarak bilinen Truva Antik Kent’ini mutlaka gezmelisiniz.
10- Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (2011)
Mimar Sinan’ın ustalık eseri olan Selimiye Camisi, Osmanlı’nın İstanbul’dan önceki son başkentidir. Estetik güzelliği ve mimari harikası olan bu cami ülkemizin en kıymetli miraslarından biridir. II. Selim tarafından yaptırılan cami ve külliye şehrin dört bir yanından görülen bir güzelliğe sahiptir. 2011 yılında Unesco Miras Listesi’ne eklenmiştir.
11- Çatalhöyük Neolitik Alanı (2012)
Konya ilimizde bulunan Çatalhöyük Neolitik Kenti, 14 hektarlık bir alan üzerinde yer alır. Bu kent insanlığın ilk yerleşim yerlerinden biridir. Bu antik kent 1960’lara doğru keşfedilmiş ve tarih kitaplarına girmiştir. 2012 yılında Unesco tarafından korumaya alınmıştır.
12- Bursa ve Cumalıkızık (2014)
Bursa Osmanlı Cumhuriyeti’nin ilk başkentidir. Beylikten devlete geçişte en önemli nokta olan Bursa’daki eserlerin hemen hepsi Osmanlı Döneminden kalmadır ve nerdeyse tamamı sağlam bir şekilde durmaktadır. Cumalıkızık ise Anadolu’nun en güzel köylerinden biridir. 700 yıllık Türk Köyü olan Cumalıkızık ve yeşil Bursa’da 2014 yılında Unesco Dünya Miras Listesine alınmıştır.
13- Bergama Antik Kenti (2014)
Hellenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşıyan Antik Kent tarihte ilklerin şehri olarak bilinir. Bergama şehri ilk hastane, 200.000 eseri barındıran ilk kütüphane, ilk kağıdın ortaya çıktığı şehirdir. Büyük İskender tarafından kurulan şehir, dev gibi ve oldukça dik bir anfi tiyatroya sahip oluşuyla ünlüdür. 2014 yılında Unesco’ya dahil olan Bergama Antik Kenti ülkemizin en güzel tarihi yerlerinden biridir şüphesiz ancak antik şehirden alınan (çalınan) tüm eserlerin Berlin’de var olan Bergama (Pergamon) Müzesi’nde sergilenmesi oldukça can sıkan bir durumdur.
14- Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (2015)
Çin Seddi‘nden sonra Dünya’nın en büyük surları sayılan 7000 yıllık Diyarbakır Surları ülkemizin en değerli miraslarındandır. 8000 yıllık Hevsel Bahçeleriyle beraber 2015 yılında Unesco tarafından listeye alınmıştır. Bu bahçelerde Mezopotamya’nın belki de en eski tahıl ambarı olduğu söylenmektedir. Binlerce yıldır ayakta kalmayı başarmış Diyarbakır Surları, Dünya’nın da tarihi değeridir.
15- Efes Antik Kenti (2015)
Ülkemizin en popüler ve kıymetli antik kentlerinin başında gelmektedir. En çok merak edilen ikonik yapı Celcus Kütüphanesi her yıl milyonlarca ziyaretçi ağırlar. Efes Antik Kenti İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunur. Anadolu’nun en büyük tiyatrosuna sahip liman kentinde, Stadyum, Bouleterion, Hadrian Tapınağı, Trajan Çeşmesi, Latrine, Aşk Evi ve daha birçok yer bulunur. Keşfetmekten insanın hiç sıkılmayacağı bir yer olan Efes Antik Kenti 2015 yılında Unesco Miras Listesi’ne alınmıştır.
16- Ani Arkeolojik Alanı (2016)
Kars şehir merkezine 48 km uzaklıkta bulunan, sosyal medya sayesinde son yıllarda belli bir popülariteye ulaşan arkeolojik alandır. Türkiye-Ermenistan sınırında bulunan Ani Harabeleri “1001 Kilise Şehri” olarak anılır. Ermeni, Gürcü, Selçuklu izlerini taşıyan katedral ve kiliseler, camiler kültürel zenginliği açıkça gösterir. 2016 yılında miras listesine eklenmiştir.
17- Aphrodisias (2017)
Bu muhteşem antik kent ismini Aşk ve güzellik Tanrıçası Afrodit’ten almaktadır. Aydın ilinde yer alan Anadolu’nun en zengin ve güzel ören yerlerinden biridir. İçerisinde tiyatrosu, agorası, stadyumu, Bouleterion’u ve anıtsal yapılarıyla dolu birçok kalıntıya sahiptir. Rahmetli Ara Güler tarafından keşfedilmiştir. 2017 yılında Unesco Miras Listesi’ne alınmıştır.
18- Göbeklitepe (2019)
Miras listemizin en yeni ancak Dünya’nın en eski tapınağıdır. Şanlıurfa il sınırlarında bulunan bu arkeolojik alan keşfedildiği andan beri Dünya tarihini değiştirmeye devam etmektedir. Göbeklitepe, Stonehenge’den yaklaşık 7000 yıl, Mısır Piramitlerinden ise 7500 yıl daha eskidir. Dünyanın En Eski Tapınağı olarak lanse edilen Göbeklitepe’de hala araştırma ve çalışmalar hızla devam etmektedir. 2018 yılında Unesco Miras Listesine eklenen ve 2019 Göbeklitepe Yılı ilan edilerek daha çok tanıtılmaya çalışılan tarihi değerimizi gidip görmek şarttır.
Unesco Dünya Mirası Listesinde Yer Alan Yerler
