Tevhidi Tedrisat Kanunu Nedir? Maddeleri Neler?

Mustafa Ersan9 Eylül 2023

802

Tevhidi Tedrisat Kanunu, “öğretim birliği yasası” anlamına gelen, TBMM tarafından 3 Mart 1924 tarihli ve 430 kanun numarası ile kabul edilmiş kanundur. Aynı zamanda ülkedeki bütün eğitim-öğretim kurumlarının Maarif Vekaleti‘ne yani TBMM’ye bağlanmasını sağlayan bir yasadır.

Türkiye’de eğitimin temel kanunu olarak kabul görür. Bu kanundan sonra çıkarılan kanunlarda bu esasa göre şekillenir. 1982 yılında çıkarılan anayasa ile 174 maddede yer alan koruma ile “inkılap kanunları” arasında yer almaktadır.

Tevhidi Tedrisat Kanunu, Türkiye’de eğitimde reform yapabilmeyi, laiklik, modernlik, millilik esaslarını uygulayabilmek için eğitim kurumlarını birleştirmeyi ve eğitim işlerinde sorun olan çokbaşlılığı ortadan kaldırmayı sağlamıştır. “Şeriye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması kanunu” ve “Hilâfetin kaldırılması” kanunu ile aynı gün çıkarıldı.

Bu kanun aynı zamanda dinsel olduğu düşünülen harflerin kaldırılarak harf devriminin yapılmasına ve tekke – zaviyelerin kapatılması gibi bazı Atatürk devrimlerinin gerçekleşmesi için bazı altyapının oluşturulmasını sağladı.

Tevhidi Tedrisat Kanununun Amacı Nedir?

Tevhidi Tedrisat Kanunu’na göre, Türkiye’deki tüm eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır. Aynı zamanda kanun kapsamındaki eğitim alanlarında da köklü değişikliklere yapıldı. Bu kanun, eğitim alanındaki reformları içermektedir. Tevhidi Tedrisat Kanununun en önemli özelliği, kanun kapsamındaki tekke ve zaviyelerin kapatılmasıdır.

Tevhidi Tedrisat Kanunu’nun yayımlanmasından sonra, harf inkılabı nedeniyle Latin alfabesi okutulmaya başlandı. Ayrıca yasanın çıkması ile beraber eğitim alanında da önemli yenilikler oluştu. Tevhidi Tedrisat Kanununun amacı, bütün eğitim ve öğretim kurumlarının tek bir çatı altında kolay bir şekilde kontrol edilmesini sağlamaktır.

Tevhidi Tedrisat Kanunun Özellikleri Nelerdir?

Tevhidi Tedrisat Kanununun önemli özelliklerinden bir tanesi, eğitimde birliğin sağlanmasıdır. Bu kanun eğitim kurumlarının denetimini güçlendirerek eğitimi daha kontrol edilebilir hale getirdi.

Öğrencilerin bilim ışığında eğitim almaları için köklü değişiklikler yapıldı. Çağın gerisinde kalan eğitim anlayışının yerine daha yenilikçi ve eşitlikçi bir eğitim anlayışı benimsendi.

Tevhidi Tedrisat Kanunun Sonuçları Nelerdir?

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulü ile eğitim sisteminde köklü bir reform gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Türkiye’deki tüm okullar tek çatı altında toplanarak Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı.

Bu şekilde eğitim müfredatları da belirlenmiş oldu. Öğrencilerin batıl inançlardan uzak tutulması ve iyi bir bilim eğitimi almaları da önemsendi. Bu kanun sonucunda harf inkılabı yapılmış ve Latin alfabesi kabul edilmiştir.

Tevhidi Tedrisat Kanunu Maddeleri

Kanun No: 430
Kabul Tarihi: 3.3.1340 (1924)
Resmi Gazete’de Yayımı: 6.3.1340 (1924)
Sayısı: 63

MADDE 1- Türkiye dahilinde bütün müessesatı ilmiye ve tedrisiye Maarif Vekaletine merbuttur.

MADDE 2- Şer’i ve Evkaf Vekaleti veyahut hususi vakıflar tarafından idare olunan bilcümle medrese ve mektepler Maarif Vekaletine devir ve raptedilmiştir.

MADDE 3- Şer’iye ve Evkaf Vekaleti bütçesinde mekatip ve medarise tahsis olunan mebaliğ Maarif bütçesine nakledilecektir.

MADDE 4- Maarif Vekaleti yüksek diniyat mütehasısları yetiştirilmek üzere Darülfünunda bir İlahıyat Fakültesi tesis ve imamet ve hitabet gibi hidematı dineyinin ifası vazifesi ile mükeelef memurların yetişmesi için de ayrı mektepler küşat edecektir.

MADDE 5- Bu kanun neşri tarihinden itibaren terbiye ve tedrisatı umumiye ile müştegil olup şimdiye kadar Müdafaai Milliyeye merbut olan askeri rüşti ve idadilerle Sıhhiye Vekaletine merburt olan darüleytamlar, bütçeleri ve heyeti talimiyeleri ile beraber Maarif Vekaletine raptolunmuştur. Mezkür rüşti ve idadilerde bulunan heyeti talimiyelerin ciheti irtibatları atiyen ait olduğu ve Vekaletler arasında tahvil ve tanzim edilecek ve o zamana kadar orduya mensup olan muallimler orduya nispetlerini muha-faza edecektir.

(637 sayılı 22.4.1941 Tarihli kanunla eklenen fıkra). Mektebi Harbiyeye menşe teşkil eden askeri liseler bütçe kadroları ile Müdafaai Milliye Vekaletine devrolmuştur.

MADDE 6- İşbu kanun tarihi neşrinden muteberdir.

MADDE 7- İşbu kanunun icrayı ahkamına İcra Vekilleri Heyeti memundur.

İlamların ve matbu muamelat cetvel ve defterinin 1929 Haziran iptidasına kadar eski usulde yazılması caizdir. Verilecek tapu kayıtları ve senetleri ve nufus ve evlenme cüzdanları ve kayıtları ve askeri hüviyet ve terhis cüzdanları 1929 Haziranı iptidasından itibaren Türk harfleriyle yazılacaktır.

MADDE 4- Halk tarafından vaki müracatlarda eski arap harfleriyle yazılı olanlarının kabulü 1929 Haziranının birinci gününe kadar caizdir.1928 senesi kanunun evveli iptidasından itibaren Türkçe hususi, resmi levha, tabela, ilan, reklam ve sinema yazıları ile kezalik Türkçe hususi, resmi bilcümle mevkut, gayrı mevkut gazete, risale ve mecmuaların Türk harfleriyle basılması ve yazılması mecburidir.

MADDE 5- 1929 Kanunusanisi iptidasından itibaren Türkçe basılacak kitapların Türk harfleriyle basılması mecburidir.

MADDE 6- Resmi ve hususi bütün zabıtlarda 1930 Haziranı iptidasına kadar eski Arap harflerinin stenografi makamında istimali caizdir. Devletin bütün idare ve müeseselerinde kullanılan kitap, kanun, talimatname, defter, cetvel, kayıt ve sicil gibi matbuların 1930 Haziranı iptidasına kadar kullanılması caizdir.

MADDE 7- Para ve hisse senetleri ve bonolar ve esham ve tahvilat ve pul ve sair kıymetli evrak ile hukuki mahiyeti haiz bilcümle eski vesikalar değiştirilmedikleri müddetçe muteberdirler.

MADDE 8- Bilumum bankalar, imtiyazlı ve imtiyazsız şirketler, cemiyetler ve müesseselerin bütün Türkçe muamelatına Türk harfleri tatbiki 1929 Kanunusanisinin birinci gününü geçmez. Şu kadar ki halk tarafından mezkur müeseselere 1929 Haziranı iptidasına kadar eski Arap harfleriyle müracaat vaki olduğu taktirde kabul olunur. Bu müesseselerin ellerinde mevcut eski Arap harfleriyle basılmış defter, cetvel katalog, nizamname ve talimatname gibi matbuaların1930 Haziranı iptidasına kadar kullanılma-sı caizdir.

MADDE 9- Bütün mekteplerin Türkçe yapılan tedrisatında Türk harfleri kullanılır Eski harflerle matbu kitaplarla tedrisat icrası memnudur.

MADDE 10- Bu kanun neşri tarihinden muteberdir.

MADDE 11- Bu kanunun ahkamını icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.

Bu kanun; 1982 Anayasası’nın “İnkılap kanunlarının korunması” başlığı altındaki 174.madde ile, güvencesi altında saydığı kanunlar arasında yer almıştır.