Siyonizm, Yahudi topluluğunun kendi milli kurtuluşunu gerçekleştirmeyi amaçlayan siyasi bir hareket olarak kabul edilir. Terim, “Siyyon,” yani Kudüs’ün İbranice adından türetilmiştir. Siyonizm, Yahudi insanlarının öz vatanlarına, özellikle tarihi Eretz İsrail bölgesine geri dönme isteği ve orada bağımsız bir devlet kurma arzusunu temsil eder.
Yahudi topluluğu, Avrupa’da karşılaştığı güçlüklerden kaçış yolları aramıştır. Bu arayışlardan biri de Siyonizm’dir. Siyonizm, daha önce Yahudileri kurtarmak için çaba harcamış bireyler ve örgütlerin deneyimlerinden ilham alarak şekillenmiştir. Yahudi toplumunun ilgisi arttıkça, Siyonistler bir araya gelmeye başlamıştır. Zaman içinde, Siyonistler arasında farklı görüşler ortaya çıkmış ve Siyonizm çeşitli kollarıyla tanımlanmıştır.
Siyonizm Nasıl Ortaya Çıktı?
Yahudilerin zorluklardan kurtulma arayışlarından biri olan Siyonizm, ismini Kudüs’te yer alan bir tepe olarak bilinen Siyon’dan almaktadır. Kutsal metinlerde Siyon, Kudüs’e atıfta bulunmak için kullanılmıştır. Tarih boyunca, farklı coğrafyalara dağılmış olan Yahudiler, Siyon’u sığınakları ve umut kaynağı olarak görmüşlerdir.
İbadet sırasında Siyon’a dönme ve günde üç kez gerçekleştirilen dua ile Siyon’a yönelme geleneği, bu dini tutkunun bir ifadesidir. Siyonizm, bu özlemi bir ideolojiye dönüştüren bir harekettir ve Yahudilerin toplu bir şekilde kutsal topraklara yerleşmesini hedefler. Siyonizm, başlangıçta Orta ve Doğu Avrupa’daki Yahudi toplulukları arasında ortaya çıkmış olup, ilk Siyonistlerin büyük bir kısmı sekülerdir.
Siyonizm Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Siyonizm düşüncesinin ilk öncüleri Yahudi din adamlarıdır. Theodor Herzl’den önce, Rabbi Zvi Hirsch Kalischer (1795-1874) ve Rabbi Judah Alkalai (1789-1878) bu fikri çeşitli platformlarda dile getirmişlerdir. Her iki haham, geleneksel Yahudilikte Filistin’e toplu göçün yasak olduğu inancına karşı yeni bir bakış açısı geliştirmişlerdir.
Bu nedenle, Rabbi Kalischer ve Rabbi Alkalai, Siyonizm’in dini öncüleri olarak kabul edilirler. İki din adamının bu tutumu, dindar Yahudilerin Siyonizm’e katılmasına yol açmış ve Dini Siyonizm’in doğmasına öncülük etmiştir.
Siyonizm’in Temel Amacı Nedir?
1948 yılında Birleşmiş Milletler, Filistin’de bir Yahudi devleti kurma kararı alarak İsrail Devleti’nin kuruluşunu resmi olarak onayladı. Bu onaydan sonra İsrail tarafından Filistin’e bir işgal başladı. 7 Ekim 20233 günü ise Filistin-İsrail sorunu tarihin zirvesine ulaştı.
Siyonizm, genel olarak Yahudi topluluğu tarafından desteklenirken, bazı eleştirilere de maruz kalmıştır. Bu eleştirmenler, Siyonizmin Yahudi üstünlüğü fikrine dayandığı ve Filistinlilere karşı ayrımcılığa yol açtığını açıkça göstermektedir.
Siyonizmi destekleyen Yahudilerin belli bir amaç ve hedefi bulunmaktadır. Bu amaçlar şunlardır;
- Yahudi halkının kendi milli devletini kurma hakkı.
- Yahudilerin diasporadan kurtulma ve kendi kaderlerini belirleme hakkı.
- Yahudilerin tarihi ve kültürel bağlarına sahip olduğu Filistin topraklarında bir Yahudi devleti oluşturma hakkı.
Siyonizm, Yahudi tarih ve kültürünün önemli bir parçasını oluşturur ve Yahudilerin diasporadan kurtulma ve kendi kaderlerini tayin etme mücadelesinde kilit bir rol oynamıştır.
Hıristiyanlık ve Yahudi Siyonizm’i Nedir?
Hıristiyanlık ve Yahudi Siyonizmi, farklı ancak birbirine bağlantılı iki kavramdır. Hıristiyanlık, Nasıralı İsa’nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayalı tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hıristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1’ini temsil eder ve 2,4 milyardan fazla takipçisi ile dünyanın en büyük dini olarak öne çıkar. Hıristiyanlar, İsa’nın Tanrı’nın Oğlu, Tanrı’nın bedenleşmiş hali ve Eski Ahit’te geleceğinin müjdesi verilen Mesih olduğuna inanırlar.
Yahudi Siyonizmi, tarihsel İsrail Toprakları olarak tanımlanan bölgelerde uzun yıllar sonra yeniden bir Yahudi devletinin kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğine dayalı ideolojik bir fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa’da, hem artan antisemitizmin bir sonucu olarak hem de Haskala olarak bilinen Yahudi Aydınlanması’na bir yanıt olarak doğmuştur. Siyonistlerin temel amaçları, İsrail topraklarında Yahudi egemenliğinin yeniden tesis edilmesi ve diasporada yaşayan Yahudilerin maruz kaldığı antisemitik ayrımcılık ve zulümden kurtarılmasıdır.
Hıristiyan Siyonizmi, yeryüzünde Tanrı’nın Krallığını kurmak için İsa Mesih’in tekrar dönmesine (parousia/ric’at) inanan ve bunun gerçekleşmesi için Yahudilerin Filistin topraklarına yerleşmesini (Restorasyon) gereken bir ön koşul olarak gören bir akımdır.
Hıristiyan Siyonistler, Hıristiyan inançlarını benimseyen ve atalarının topraklarında bir Yahudi devletinin kurulması gerektiği fikrini destekleyen bireylerdir. Hıristiyan Siyonizmi, İngiltere’de 19. yüzyılın sonlarında başlayan ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde yaygınlaşan bir harekettir.
Hıristiyanlık ile Yahudi Siyonizmi Arasındaki Farklar Nelerdir?
Hıristiyanlık ile Yahudi Siyonizmi arasındaki farklar, temel olarak Tanrı, İsa, Mesih ve kutsal kitaplarla ilgilidir. Hıristiyanlık, İsa’nın Tanrı’nın Oğlu, Tanrı’nın bedenleşmiş hali ve Eski Ahit’te geleceği müjdelenen Mesih olduğuna inanır. Hıristiyanlar, Tanrı’nın üç kişiliğe sahip olduğuna (Baba, Oğul ve Kutsal Ruh) ve İncil’in Tanrı’nın sözü olduğuna inanırlar.
Öte yandan, Yahudi Siyonizmi İsa’yı sadece bir peygamber olarak kabul eder ve onun Mesih olmadığını savunur. Yahudi Siyonistler, Tanrı’nın tektanrılı olduğuna ve Tevrat’ın Tanrı’nın sözü olduğuna inanırlar. Ayrıca, Yahudi Siyonizmi tarihsel İsrail Toprakları’nda bir Yahudi devletinin kurulmasını destekleyen bir milliyetçi hareket olarak öne çıkar.
Hıristiyanlık ile Yahudi Siyonizmi arasındaki ayrılıklar, tarihsel, kültürel ve siyasi etkileşimlerin bir yansımasıdır. Hıristiyanlık, Roma İmparatorluğu’nun resmi dini haline gelmesi sonrasında Yahudilerle çatışmış, onlara zulüm ve ayrımcılık uygulamıştır. Öte yandan, Yahudi Siyonizmi, 19. yüzyılın sonlarında artan antisemitizme tepki olarak ortaya çıkmış ve Yahudilerin kendi devletlerini kurma hakkını savunmuştur.
Hıristiyanlık ile Yahudi Siyonizmi arasındaki ilişki, 20. yüzyılın ikinci yarısında İsrail Devleti’nin kuruluşuyla daha karmaşık hale gelmiştir. Bazı Hıristiyanlar, İsrail’in kuruluşunu kutsal kehanetlerin gerçekleşmesi olarak görmüş ve desteklemiştir. Diğer Hıristiyanlar ise, İsrail’in Filistinlilere yönelik insan hakları ihlallerini eleştirmiş ve karşı çıkmışlardır.
