Şansöyle, Türkçe bir kelime değildir. Türk Dil Kurumunun sözlük açılımında Şansöyle nedir, Almanya ve Avusturya’da hükümet başkalarına verilen ünvanlardan birisidir. Dilimize Fransızcadan ‘’chancelier’’ teriminin türemesiyle gelmiştir. İlk olarak tarihte Roma İmparatorluğu döneminde kullanılmıştır. Makam adı içeren ve unvan anlamına gelen şansöyle, Almanya ve Avusturya başbakanlarına verilir. Kişiler, hükümet kurmada ve bakan seçmede yetki özgürlüğüne sahiptir. Aynı zamanda diğer Avrupa ülkelerinde bu unvan kullanılmaz sadece Almanya ve Avusturya ülkeleri için geçerlidir.
Roma İmparatorluğu mirasları üzerinde kurulmuş olan çeşitli ülkelerde değişik zaman dilimlerinde kullanılmış görev ismi ve unvan olarak nitelendirilen şansöyle, günümüzde en bilinen tabiriyle Almanya ve Avusturya başbakanlığına denk düşen, hükümet makamıdır.
Şansölye Kime Denir?
Şansöyle kavramı tüm Avrupa ülkelerinde olmamakla birlikte sadece Almanya ve Avusturya’da kullanılan bir tabirdir. İlk olarak Roma İmparatorluğu döneminde kullanılan tabir, günümüzde de kullanılmaya devam etmiştir. Türk Dil Kurumuna göre Almanya ve Avusturya’da hükümet başkanlarına verilen ünvandır.
Almanya Şansölyesi
Almanya, Federal Cumhuriyeti’ni hükümet başkanı Angela Merkel’dir. Bakanların ve hükümet politikalarının ana çizgilerini ve hatlarını belirleyen, pratik gücü yüksek politikacısıdır. Protokolde devlet başkanı olan ve parlamento başkanlarından sonra üçüncü sırada yer alan Merkel, Almanya Federal Meclisi tarafından seçilmiştir. Parlamentonun yasama dönemlerinde güven oyu yoklaması sonucunda isterse görevinden alınabilir. Almanya’nın şansölye sıralaması;
Kuzey Alman Konfederasyonu
- Kont Otto Von Bismarck (1815-1898)
Alman İmparatorluğu
- Kont Leo Von Caprivi (1831-1901)
- Prens Chlodwig Zu Hohenlohe-Schillingsfürst (1819-1901)
- Prens Bernhard Von Bülov (1849-1929)
- Theobald von Bethmann-Hollweg (1856-1936)
- Georg Michaelis (1857-1936)
- Kont Georg Von Hertling (1843-1919)
- Prens Max Von Baden (1867-1929)
Devrim Dönemi
- Friedrich Ebert (1871-1925)
- Weimar Cumhuriyeti
- Philipp Scheidemann (1865-1939)
- Gustav Bauer (1870-1944)
- Hermann Müller (1876-1931)
- Konstantin Fehrenbach (1852-1926)
- Joseph Wirth (1879-1956)
- Wilhelm Cuno (1876-1933)
- Gustav Stresemann (1878-1929)
- Wilhelm Marx (1863-1946)
- Hans Luther (1879-1962)
- Heinrich Brüning (1885-1970)
- Franz Von Papen (1879-1969)
- Kurt Von Schleicher (1882-1934)
Nazi Almanyası
- Adolf Hitler (1889-1945)
- Joseph Goebbel (1897-1945)
- Lutz Graf Schwerin Von Krosigk (1887-1977)
Almanya Federal Cumhuriyeti
- Kondrad Adenauer (1876-1967)
- Ludwig Erhard (1897-1977)
- Kurt Georg Kiesinger (1904-1992)
- Walter Scheel (1919-2016)
- Helmut Schmidt (1918-2015)
- Helmut Kohl (1930-2017)
- Gerhard Schröder (1944-)
- Angela Merkel (1954-Günümüz)
Avusturya Şansölyesi
Avusturya federal hükümet başkanı ve hükümet lideri Sebastian Kurz’dur. Ülkenin en yetkili politikacısı olan Kurz, aynı zamanda Avusturya şansölyesidir. Avusturya’da, Almanya’dan farklı olarak Avusturya şansöyleri, bakanların karşısında emir yetisine ve ana çizgi ve hatları belirtme yetisine sahip değillerdir. Öneride bulunsa da karar verme yetisine sahip değillerdir. Hükümet partisinin başı olarak aynı zamanda pratik düşünce ve önemli bir etkiye de sahiptirler. Şansölyelerin atanmaları için devlet başkanları tercih sunarlar. Ulusal Konseyde çoğunluk ilişkileri de dikkate alınır. Devlet başkanına atanacak olanları hükümet üyeleri önerir ve yemin töreniyle birlikte şansölye netleşir. Parlamentonun onayı gerekli değildir. Güven oylaması şartı vardır. Avusturya’nın şansölye sıralaması;
Alman-Avusturya Cumhuriyeti
- Karl Renner (1870-1950)
Birinci Avusturya Cumhuriyeti
- Michael Mayr (1864–1922)
- Johann Schober (1874–1932)
- Walter Breisky (1871–1944)
- Johann Schober (1874–1932)
- Ignaz Seipel (1876–1932)
- Rudolf Ramek (1881–1941)
- Ernst Streeruwitz (1874–1952)
- Johann Schober (1874–1932)
- Carl Vaugoin (1873–1949)
- Otto Ender (1875–1960)
- Karl Buresch (1878–1936)
- Engelbert Dollfuss (1892–1934)
Avusturya Federal Devleti
- Engelbert Dollfuss (1892–1934)
- Kurt Schuschnigg (1897–1977)
- Arthur Seyss-Inquart (1892–1946)
İkinci Avusturya Cumhuriyeti
- Leopold Figl (1902-1965)
- Julius Raab (1891–1964)
- Alfons Gorbach (1898–1972)
- Josef Klaus (1910-2001)
- Bruno Kreisky (1911–1990)
- Fred Sinowatz (1929–2008)
- Franz Vranitzky (1937–)
- Viktor Klima (1947–)
- Wolfgang Schüssel (1945–)
- Alfred Gusenbauer (1960–)
- Werner Faymann (1960–)
- Reinhold Mitterlehner (1955–)
- Christian Kern (1966–)
- Sebastian Kurz (1986–)
- Hartwig Löger (1965–)
- Brigitte Bierlein (1949–)
- Sebastian Kurz (1986–)
- Alexander Schallenberg (1969–)
