Onur Anıtı Samsun ilinin İlkadım ilçesinde Atatürk Parkı’na inşaa edilmiştir. Geniş bir alanda şehrin simgesi olarak bulunan Atatürk Heykelinin adı Onur Anıtı’dır. Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı noktaya dikilen anıt Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcı sayılan bu anı ile simgelenmektedir.
Onur Anıtının heykeli Samsun Valisi Kâzım Paşa tarafından, Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel tarafından 1927 yılında istenmiştir. Heykelin yapımı 1928 yılında başlayıp 1931 yılında son bulmuştur. 29 Ekim 1931 tarihinde de dikilmiştir. Tunçtan yapılmış olan heykelin yüksekliği 4,75 metre, taş blok kaidenin yüksekliği 4,10 metre ve tüm anıtın yüksekliği 8.85 metredir.
Onur Anıtı’nın Fikri ve İnşaası
Samsun’da Mustafa Kemal’e adanan bir anıt dikme fikri, dönemin Samsun Valisi Kazım Paşa tarafından önerildi. 19 Mayıs 1927’de Kazım Paşa’nın kaidenin temel atma törenine katılmasıyla anıtın yapımına resmen başlandı. Anıtın siparişi, Ankara’daki Zafer Anıtı yapım yarışmasını 37.000 $’a kazanan Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel ile müzakere edildi. Türkiye’de de heykeller üzerinde çalıştı. Heykelin bronz dökümü 1928’de Viyana’daki Vereinigte Metallwerke dökümhanesinde başladı ve 1931’de 32 parça halinde tamamlandı. Döküm aşamasından sonra, anıt dökümhanede temizlik ve terbiye için monte edildi. Bu işlemler tamamlandığında tekrar demonte edilmiştir. Her parça tek tek kolilenmiştir.
Onur Anıtı’nın Önemi
Samsun Kurtuluş Savaşı’nın ilk durağı cumhuriyetin ilanına giderken ki süreçte simgesel noktalardan birisidir. Bu yüzden bu anın sembolize eden bir anıtın dikilmesi kararlaştırılmıştır. Sembolik anlamda Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktığı noktaya dikilmesine karar verilen anıtın yapımı da uzun sürmüştür. Anıtın sembolik öneminden bahseden yazılardan örnekleri aşağıda detaylı olarak paylaştım.
- Samsun Valisi Mehmet Salim: Bu eser Türkün azmini, damarlarındaki asil kanda mevcut kuvveti, cevheri ifade eden büyük halaskârımızın timsalidir. Kalplerde yaşayan muhabbetin bu mücessem timsalidir.
- İbrahim Alaettin Bey’in 1933’de yazdığı gezi yazısı: Bizim için Karadeniz’de Samsun’un ehemmiyeti Akdeniz’deki İzmir’in değeri derecesindedir denebilir. İstiklâl tarihi Samsun’da başladı, İzmir’de tamam oldu. Türk inkılâbının güneşi olan o altın baş Samsun’da Türkeli’ne ve İzmir’de de cihana doğdu. Samsun’da çekilen kılıç kınına İzmir’de girmiştir. Samsun’da ilk görülecek en mühim eser, Gazi’nin oraya ayak bastığı büyük günü hatırlatan abidedir. Bu abide Karadeniz’in en hırçın fırtınalarından ilham almış gibi Gazi’nin Millî Mücadele başındaki kükreyişini başarıyla ifade eder. Onun içinde bulunduğu park da Avrupa şehirlerindeki umumi bahçelerden farksızdır.
Her ne kadar anıt üzerinde siyasi görüş ve yorumlar olsa da anıtın siyasileştirilmesine hiç bir zaman izin verilmemiştir. Günümüzde ise Samsun’un simgesi haline gelmiş olup milli bayramlarda, il protokolünün saygı duruşunda bulunarak programlara başlatılır. Samsun’a gelen turistlerinde genelde ziyaret noktalarından birisidir. Bunun yanı sıra Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun Barosu, Samsun Büyükşehir Belediyesi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ve Samsunspor gibi şehrin kuruluşlarında Onur Anıtı amblemi yer almaktadır.
