Sakatat, büyükbaş ve küçükbaş hayvanların yürek, böbrek, karaciğer, baş, ayak, beyin gibi bölümlerini ifade eder. Dünya mutfağına olduğu gibi Türk mutfağına da damgasını vuran sakatat, birçok lezzetli yemeğin temel malzemesi olarak ön plana çıkar. Sakatatın önemli bir özelliği, zengin besin değerine sahip olması ve sağlık açısından bir dizi avantaj sunmasıdır. Bu nedenle, protein, vitamin ve mineral ihtiyacınızı karşılamak için sakatat tüketmeyi düşünmelisiniz.
Sakatat Çeşitleri Nelerdir?
- İşkembe: Mide anatomisinin bir parçasıdır ve mide içinde önemli bir rol oynar.
- Şirden: İşkembe benzeri bir yapı olup midenin özel bir bölümünü ifade eder.
- Kokoreç: Genellikle ince bağırsaklardan hazırlanan bir üründür. Ancak bu lezzet için koyun ya da kuzu ince bağırsağı kullanılır. Dana da kullanılır fakat lezzet bakımından kuzu ya da koyun daha iyidir.
- Ciğer: Besin olarak inek ve koyun karaciğerinden elde edilen bir bileşendir.
- Dil: Tadı eşsiz olan inek dilinden elde edilir.
- Paça: Genellikle koyun ve kuzunun ayaklarına yakın bölgelerden elde edilen bir atıştırmalıktır.
- Yürek: Genellikle inek ve koyunların kalplerinden elde edilir.
- Beyin: Çoğunlukla koyun beyinlerini içermekle birlikte, keçi ve inek beyinleri de kullanılabilir.
- Yumurtalık: Erkek hayvanlardaki testisleri ifade eder.
- Taşlık: Tavukların yemek yedikleri sırada yuttukları taşların biriktiği bölge olarak bilinir. Bunun yanı sıra tavuk ciğeri ve yüreği de tüketilebilir.
Sakatat Tüketmenin Faydaları Nelerdir?
- Muhteşem bir kaynak olan sakatatlar, protein, yağ, vitamin ve mineral bakımından oldukça zengindir.
- Ayrıca, B12 vitamini yanı sıra A, B2, B3, B5, B6 ve B9 gibi önemli vitaminleri içerir.
- Mineraller açısından da oldukça zengin bir içeriğe sahiptir, bu mineraller arasında demir (Fe), çinko (Zn), fosfor (P) ve potasyum (K) yer alır. Bu mineraller özellikle karaciğer, dalak, beyin ve böbrek gibi organlarda yoğun olarak bulunur. Özellikle karaciğer, yüksek düzeyde potasyum, sodyum, fosfor ve demir içeriğine sahiptir. Bu nedenle anemi tedavilerinde karaciğerin tüketilmesi sıkça önerilir.
- Sakatatlar, doymuş yağlar, tekli doymamış yağlar ve çoklu doymamış yağlar gibi farklı yağ asitlerini içermektedir.
- İnsan vücudunun çeşitli sistemlerini olağanüstü bir şekilde geliştirebilen bir kaynaktır.
- Ayrıca, uzun süre boyunca tokluk hissi sağlayabilir.
- Kas kütlesinin korunmasına yardımcı olma potansiyeline sahiptir.
- B grubu vitaminlerini içerdiği için ruh halinizi iyileştirebilir, depresyon ve anksiyete bozukluklarına karşı koruyabilir, aynı zamanda Alzheimer hastalığı ve demans riskini azaltabilir.
- Zihinsel performansı artırarak öğrenmeyi kolaylaştırır ve hafızayı güçlendirir.
- Ayrıca, diyetle alınan B9 ve B12 vitaminleri sayesinde koroner kalp hastalığı riskini azaltmada etkili olabilir, bu nedenle sakatat tüketimi sağlık açısından avantajlar sunabilir.
- A vitamini içeriği sayesinde bağışıklık sistemini destekler ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.
- Ekonomik bir seçenektir. Hayvan kesimlerinde bu parçaların atılmasını engelleyerek israfı azaltılabilir.
Sakatat Tüketmek Kolesterolü Yükseltir Mi?
2015 Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER), yetişkin bireyler için günlük kolesterol alımının 300 mg’ı, hamile kadınlar için ise 200 mg’ı aşmamasını önermektedir. Diğer yandan, Amerikan Diyet Rehberi 2010 yılında, sağlıklı bireyler için günlük kolesterol alımını 300 mg’ı aşmayacak şekilde belirlemişti. Ancak, 2015 yılında Diyet Rehberi Öneri Komitesi, kolesterol tüketimi konusundaki sınırlamaları kaldırdı.
Bu değişiklik, diyet kolesterol alımının serum kolesterol seviyeleri ile kardiyovasküler hastalıklar arasında doğrudan bir bağlantı bulunamadığı düşünüldüğü için gerçekleşmiştir. Dolayısıyla, bazı ülkeler kolesterol alımı için kesin bir üst sınır belirlememiştir.
Kan kolesterol düzeylerini etkileyen ana faktörlerden biri, doymuş ve trans yağların tüketim miktarını kontrol etmektir. Özellikle Amerikan Diyet Rehberi, halk sağlığını desteklemek amacıyla günlük kalori alımının en fazla %10’u veya daha düşük bir oranda doymuş yağ tüketilmesini önermektedir. Bu öneriler sağlıklı bireyler için geçerli olup, kronik hastalıkları olan kişilerin bu konuda doktorları ve diyetisyenlerinin rehberliğine başvurması gerekmektedir.
ABD, ilk kez diyet kolesterolü ile kardiyovasküler hastalıklar arasındaki ilişkiyi incelediğinde, çok sayıda araştırma yapılmıştır. Ancak sonuçlar genel olarak karışık ve tutarsız bulunmuştur. Son zamanlarda yapılan bir analiz, 40 farklı prospektif çalışmanın diyet kolesterol tüketimi ile sağlık riski arasındaki ilişkiyi inceledi ve sonuçlar oldukça tutarsızdı. Analiz, sağlıklı yetişkinlerde diyet kolesterolünün kalp hastalığı ve inme riski ile anlamlı bir ilişkisinin olmadığını ortaya koydu.
Özetlemek gerekirse, sakatat gibi birçok et türünde yüksek düzeyde kolesterol bulunur. Kolesterol açısından zengin gıdaların tüketilmesiyle, yüksek kan kolesterolü seviyeleri ya da kalp hastalığı riski artışı arasındaki bağlantıyı gösteren bazı çalışmalar da mevcuttur.
Sakatat İle İlgili Videolar
