Özentilik, bazı insanlar için gözle görülürken, bazı insanlarda da daha belirgin etkiler gösterebilen bir eğilimdir. Pedagojik açıdan bakıldığında, bu tür eğilimler ve istekler kişilik gelişimiyle ilgili bir işaret olabilir mi? Yoksa bunlar sıradan bir sürecin bir parçası mıdır?
İlk olarak, unutulmaması gereken bir nokta vardır. Özentilik gibi özellikler, insan psikolojisinin doğal bir parçasıdır. Özellikle çocukların karakter oluşturma, davranışlarını şekillendirme ve ahlaki değerlerini geliştirme süreçlerinde önemlidirler. Özentilik, temelde taklit etme davranışıdır. Bu beceri, normal psikososyal gelişim açısından önemlidir. Önemli olan, kişinin kimlere ve hangi özelliklere özendikleridir. Bu, insanların olumlu örnekleri taklit edebildikleri gibi olumsuz ya da değersiz özelliklere de özen gösterebilecekleri anlamına gelir.
İnsanların taklit yetenekleri gelişirken, çocukluk dönemlerinde ilk olarak anne ve baba gibi yakın çevrelerindeki kişileri taklit etmeye başlarlar ve onlara büyük hayranlık duyarlar. “Büyüdüğümde babam gibi güçlü olacağım” ya da “Ben de annem gibi güzel bir kadın olacağım” gibi ifadeleri ya da düşünceleri çocukluk döneminde sıkça duyarız.
Daha sonra çocuk, çevresini keşfettikçe ve öncelikleri değiştikçe, hayranlık duyduğu kişiler ve özellikler de değişir. Hayranlık ve özenin derecesi oldukça önemlidir. Yani, biri, hayran olduğu kişiyi neredeyse birebir taklit ediyorsa, bu kişinin sorumluluklarını yerine getirmesini engelliyorsa, bu durumda hastalıklı bir özentilik söz konusu olabilir.
Bu durum, fanatizm olarak da adlandırılır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, bazı insanlar çevrelerine az özenirken, diğerleri daha fazla özenebilir. Bu konuda belirleyici birkaç faktör bulunmaktadır. Bireyin kişilik yapısı, aile ve çevresinden gelen etkiler, kişinin zeka düzeyi, yargılama becerileri vb. gibi etkenler önemli rol oynar. Özellikle bağımlı kişilik özellikleri sergileyen insanlarda özentilik, hastalık düzeyine kadar ulaşabilir.
Ayrıca çocukluk dönemlerinde anne ve babalarıyla sağlıklı bir bağ kuramayan insanlar, çevrelerindeki kişilere aşırı özentilik duyabilirler. Yargılama ve karar verme becerileri zayıf olan kişiler, çevrelerindeki ünlü ve beğenilen kişileri taklit etmeyi tercih edebilirler.
Özenti İnsanların Özellikleri Nelerdir?
Özenti insanların bazı özellikleri vardır. Bu özellikleri dışarıdan baktığınızda çok kolay bir şekilde fark edebilirsiniz. Bu özellikler şunlar olabilir;
- Anlamsız fotoğraflar çekmek
- Aile ya da çevresindeki kişilere karşı isyankar bir tavır sergileyerek “bad girl” veya “bad boy” imajı yaratmaya çalışmak
- Sürekli sigara ve kahve temasını içeren resimler paylaşmak
- Belli dönemlerde popüler olan içecekleri içmek (Cool Lime vb.)
- Her şeyi başarabileceğine inanmak, ancak hiçbir başarı elde edememek
- Başkalarının akademik başarısını kıskanmak
- Bazı şarkıları beğense de beğenmese de sadece popüler oldukları için dinlemek
- Gittiği mekanları beğendiği için değil popüler mekanlar olduğu için gitmek
- Sosyal medya platformlarında gördüğü şeyleri kendisinin de yaşamasını istemek (evlilik teklifi, doğum günü partisi vs.)
- Kendisine yakışmadığını bile bile sırf moda diyerek bazı kıyafetleri giymek (Kilolu erkeklerin inatla kısa paça pantolon giymesi. Arkalarından “şuna bak dondurma külahı gibi olmuş” tepkilerini duysalar yapmazlar. Bu arada herkes özgüdür. Dalga geçmeden nazik bir dille yakışmadığını belirtmek en doğrusudur.)
- Yeterli parasının olmamasına rağmen zenginler gibi yaşamaya çalışmak
Yukarıda belirttiğimiz özellikler sürekli olarak yapıldığı zaman özentilik barındırır. Fakat cool lime örneğinde verdiğimiz gibi sadece bu içeceği denemek özentilik değildir tabikii. Fakat sürekli Starbucks bardağına eline alıp sokak sokak gezmek, sürekli o bardak ile resim paylaşmak özentiliktir.
Başka bir örneği de evlenme teklifi üzerinden verebiliriz. Sosyal medyada illaki görmüşsünüzdür. Herkes aynı yerde evlenme teklifi ediyor. Bazı insanlar özelliklede kadınlar bu durumu çok beğeniyor ve istiyor. Fakat o mekanda aynı şekilde evlenme teklifi istemek sürprizden çıkar. Bu da heyecanı ortadan kaldırır.
Beklenmedik bir anda tahmin etmediğiniz bir ortamda teklif almak çok daha iyi olacaktır. Fakat pek çok insan sadece çevrelerinde gördüğü kişilerden özendikleri için aynı yerde aynı şekilde ve aynı tema ile bu anı yaşıyor. Bu da insanların kopyala yapıştır aynı şeyleri yaşamalarına sebep oluyor.
Özentilik İle İlgili Videolar
