Otoimmün hastalıklar, bireyin bağışıklık sisteminin kendi vücuduna karşı hatalı bir şekilde saldırması sonucunda ortaya çıkar. Bu hastalıklarla ilgili en yaygın sorulardan biri, “Otoimmün nedir?” sorusudur.
Otoimmün, vücudun kendi kendine karşı bağışıklık yanıtı oluşturması anlamına gelir. Normal şartlarda bağışıklık sistemi, vücuda dışarıdan gelen zararlı mikroorganizmaları tanıyarak ortadan kaldırma görevini üstlenir. Bağışıklık sisteminin yabancı ve vücut hücreleri arasındaki ayrımı yapmasını sağlayan çeşitli mekanizmalar bulunmaktadır.
Ancak, bu mekanizmalardaki düzensizlik veya bozukluk, bağışıklık sisteminin vücut hücrelerini yabancı olarak algılamasına neden olabilir. Bu durumda, bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorlar, vücut hücrelerine zarar verebilir. Zarar gören hücre tiplerinin bulunduğu organlarda hasar meydana gelir. Bazı otoimmün hastalıklarda sadece tek bir organ etkilenebilirken, diğer bazı hastalıklarda ise birden fazla organ etkilenebilir.
Otoimmün Hastalıklar Nelerdir?
Var olan 80’den fazla farklı otoimmün hastalık türü bilinmektedir. Bu hastalıklar arasında en yaygın görülen otoimmün hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;
- Tip I Diyabet
- Romatoid Artrit
- Sedef Hastalığı (Psoriazis)
- Multipl Skleroz (MS)
- Sistemik Lupus Eritematozus (SLE)
- İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (İBS)
- Addison Hastalığı
- Graves Hastalığı
- Hashimoto Tiroiditi
- Sjögren Sendromu
- Myastenia Gravis
- Otoimmün Vaskülit
- Pernisiyöz Anemi
- Çölyak Hastalığı
- Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF)
- Ankilozan Spondilit
- Behçet Hastalığı
Otoimmün Hastalıklar Neden Olur?
Otoimmün hastalıkların gelişme sebepleri, bilim insanları tarafından henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Ancak, bağışıklık sisteminin aşırı derecede aktif hale gelmesinin, özellikle bir yaralanma veya enfeksiyon sonucu, otoimmün bozuklukların temelini oluşturabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, belirli otoimmün hastalıklar açısından riskin arttığı bazı durumlar da belirlenmiştir. Bu risk faktörleri;
Genetik: Otoimmün hastalıklar, özellikle lupus ve Multipl Skleroz (MS) gibi, aileler içinde belirgin bir şekilde kümelenme gösterir. Bu hastalıklara sahip bir yakın akrabaya sahip olmak, bireyin hastalığa yakalanma riskini artırabilir.
Kilo: Aşırı kilolu veya obez olmak, romatoid artrit ve psoriatik artrit gelişme riskini artırabilir. Bu durum, kilonun eklem üzerindeki baskıyı artırarak bağışıklık sistemi yanıtını etkileyebilir. Bu nedenle, otoimmün hastalıklarla beslenme arasında bir ilişki olduğunu söylemek mümkündür.
Sigara İçmek: Sigara kullanımı, Multipl Skleroz (MS), lupus, hipertiroidizm ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar açısından riski artırabilir.
İlaçlar: Bazı ilaçların kullanımı da otoimmün hastalık riskini artırabilir.
Otoimmün Hastalıkların Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çeşitli otoimmün hastalıklar bulunmaktadır ve her bir hastalığın teşhisi için özel tanı yöntemleri kullanılmaktadır. Hastanın belirti ve bulguları, bir otoimmün hastalığı işaret ediyorsa, ilgili hastalığın doğrulanması için ek testler de gerçekleştirilir.
Otoimmün hastalıkların tamamen iyileştirilebilir bir yönü bulunmamaktadır. Tedavinin ana hedefi, bağışıklık sisteminin aşırı cevabını kontrol altına almak ve belirtilerin şiddetini azaltmaktır. Bu amaçla, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar tedavide tercih edilebilir.
Hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan organ hasarı ve işlev kaybı gibi durumlar için, telafi edici tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu nedenle, çeşitli otoimmün hastalıkların tedavi yöntemleri farklılık gösterir. Örneğin, Tip I diyabet tedavisinde insülin tercih edilirken, Hashimoto tiroiditi için tiroit hormonlarını düzenleyici ilaçlar kullanılabilir. Bu örnekler, her hastalığın özgün tedavi yaklaşımlarına ihtiyaç duyduğunu göstermektedir.
Otoimmün hastalıklar, geniş bir yelpazede yer alan sağlık sorunlarıdır. Bu hastalıkların gelişim mekanizmaları benzer olabilir, ancak vücut üzerindeki etkileri birbirinden farklıdır. Otoimmün hastalıkların ilerlemesini engellemek ve hastalığa bağlı işlev kayıplarını minimize etmek için erken teşhis ve etkili tedavi büyük önem taşır. Otoimmün hastalık şüphesi taşıyan bireylerin, donanımlı bir sağlık merkezine başvurarak düzenli kontrollerini yaptırmaları önerilir.
Otoimmün Hastalıklar İle İlgili Videolar
