Osmanlı Devletinde aile hayatı ve mahremiyet büyük önem arz ederdi. Evlerin girişinde bulunan kapı tokmakları gelen kişinin kim olduğunu anlamak için dizayn edilmiştir.
Gelen kişinin beyefendi mi hanımefendi mi olduğunu anlamak için çift başlı kapı motifleri dizayn edildiğini biliyor muydunuz?
Bunlardan genellikle, aslan başı motifli ve büyük olanı kalın, çiçek motifli ve küçük olanı da ince ses çıkartırdı. Eğer eve bir beyefendi misafir gelmiş ise, kalın sesli tokmağı tıklatır, içerideki ev sahibi gelenin beyefendi olduğunu anlar, kapıyı evin beyi açar, bey yoksa mahremiyete uygun olarak kapı açılırdı. İnce sesli tokmağın sesi duyulmuş ise, gelenin bir hanım olduğu anlaşılır, kapıyı evin hanımı açardı.. Kapı tokmaklarındaki bu hassasiyet aile hayatına verilen önemin göstergesiydi.
Ailedeki saygınlığı bir başka açıdan Fransız şairi Pierre Loti’de dile getirmiş: “Dünyanın hiçbir evinde, bir erkek hanımına bu derece saygılı ve hayran olamaz! Bu gerçeğin sırrı, Türk evinin, kadını tarafından hazırlanışındandır. Evin sahibesi olan kadının giyinişi, başındaki örtüden ayaklarında bulunan nefis işlemeli kumaşlı terliklere kadar ahenk içindedir. Kadın evine o kadar düşkün, temizliğine o kadar meraklı, kocasının ev hasretini giderecek öylesine bir zekâ ve eğitime sahiptir ki, evin erkeği akşam üzeri büyük bir hasretle kapıdan girer. Kadının temizliği maddi planda bir çiçek kadar saftır.
Bu madde temizliği kadının iç dünyasındaki temizliğinden gelir. O kadın içki, kumar ve dış dünyayı bilmez. Dış dünyayı bilmeyen Osmanlı kadını, tecessüs illetinden de kurtulmuş olur. Evinde mesut bir hayat yaşar. Kavga gürültü nedir bilmez. Gönlünü Allah’a, kocasına, çocuklarına bağlar. Zihnini fuzuli şeylerden koruduğu için rahat ve huzurludur. Dolayısıyla ahlâklıdır. Böyle olunca yuvasının hürmete şayan, şerefli bir unsuru olur…”
Kapı halkalarının bir kurdela ile sıkı sıkı bağlanması evde kimsenin olmadığını, gevşek bağlanması evdeki kişinin yakın zamanda döneceğini, sadece bir halka bağlandığı takdirde evde insan olduğunu gösterir.
İşte Türk insanın hayat görüşü, işte bir yaşam felsefesi, işte bir dünya görüşü.
Dünyada böyle bir uygulamanın eşini ve benzerini biraz zor görürsünüz.
