Organ ve doku nakli bazı hastalar için tek umut kaynağıdır. Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 27 bin hasta organ bağışı için sıra beklemektedir. Sayı bu denli büyük olduğu halde organ bağışı hakkında birçok sorunun yanıtı halen bilinmemektedir. Organ bağışına dair organ nakli nedir, şartları nelerdir gibi en çok sorulan soruları ve yanıtlarını sizler için derledik.
Organ Bağışı Hakkında En Çok Sorulan 5 Soru ve Yanıtı
1. Organ Bağışı Nedir?
Organ bağışı, bağış kelimesinden anlaşılacağı üzere hayat kurtarmaya dayalı bir girişimdir. Gönüllülük esasına dayalı bu tıbbi uygulama kişinin kendi özgür iradesiyle doku ve organlarının bir kısmının veya tamamının hayat kurtarmak için kullanılmasına izin verilmesidir. Bir başka ifadeyle organ bağışı nedir sorusunu medikal tedavi yöntemleri uygulanmış olmasına rağmen işlevlerini yerine getirmesi mümkün olmayan organların bertaraf edilip aynı organın başka bir kişiden (donör) alınıp transplantasyon yöntemiyle nakledilmesi şeklinde yanıtlayabiliriz.
Organ nakli, kişinin onay vermesiyle olabileceği gibi beyin ölümü (tıbben yaşamın sona ermesi) gerçekleşmesinin ardından ailesinin onayıyla da olabilir. Bağışın yüzde 80’i canlı bireylerden, kalan yüzde 20’si ise kadavra vericilerden elde edilir. Yaşarken yapılan bağışlarda böbrek nakli ilk sıradadır.
2. Kimler Organ Bağışında Bulunabilir?
Kimlerin organ nakli donörü olabileceği 2238 sayılı “Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun” ile belirtilmiştir. Buna göre 18 yaşını doldurmuş, akli dengesi yerinde olan herkes organ bağışında bulunabilir. Kişinin yaşarken organ bağışı yapması için olası riskler konusunda doktorlar tarafından bilgilendirilmiş olması gerekir.
Organ bağışı yapmak isteyen kişi Sağlık Müdürlükleri, devlet hastaneleri, sağlık ocakları ve yetkilendirilmiş özel hastanelere başvurarak organ bağışı formu doldurur. Ardından kişiye organ bağış kartı verilir ve bu bilgi Organ ve Doku Bağışı Bilgi Sistemi’ne girilir. Bağışçının kartı olsa da doku ve organlar aileden talep edilir. Organ bağışı kartı genellikle aileler için vasiyet niteliği taşır ve organ nakli gerçekleştirilir. Kişinin bağış yapmaktan vazgeçmesi durumunda doku ve organ bağış belgesini imha ederek karar değişikliğini ailesine bildirmesi gerekir.
3. Hangi Organlar Organ Bağışı İle Nakledilebilir?
Organ nakli ile kalp, karaciğer, böbrek, pankreas, akciğer ve ince barsak; doku nakli ile kalp kapağı, kornea, kemik, kas dokusu, kıkırdak, tendon, yüz ve saçlı deri, kol ve bacak, üst solunum yolu ve üst sindirim yolu bağışlanabilir. Böbrek, karaciğer ve yenilenebilir özelliğe sahip hücreler veya kan, ilik ve üreme hücreleri gibi dokular yaşarken bağışlanabilir. Kişi tüm organlarını da organlarının bir kısmını da bağışlama kararı verebilir.
4. Organ Bağışından Faydalanacak Kişi Nasıl Seçilir?
Organ bağışçısının doku ve organlarının hangisinin hangi hasta için kullanılacağına Ulusal Organ Nakli Koordinasyon Merkezi karar vermektedir. Kurum bu kararı alırken şu unsurları göz önünde bulundurur: Tıbbi durumun aciliyeti, doku grubu uyumu, kan grubu, yaş boy ve kilo gibi kriterler.
Organ nakli bekleme listesindeki hastalar listesine göre organ nakli kararı verilirken ırk, din ayrımı asla yapılmaz. Organ bağışı ile ilgili bütün aşamaların denetimi de Ulusal Organ Koordinasyon Merkezi tarafından yapılır ve organların para ile bağışlanması söz konusu olamaz.
5. Organ Bağışı Caiz Mi?
Diyanet İşleri Bakanlığı’na bağlı Din İşleri Yüksek Kurulu 06.03.1980 tarihli ve 396 sayılı karar ile organ naklinin caiz olduğu bildirmiş ve organ bağışının yapılacak en büyük yardım olduğunu da belirtmiştir. Kur’an-ı Kerim’de Maide Suresinin 32. ayeti de organ bağışının caiz olduğunu göstermektedir. Ayet şöyle: “Kim, bir cana veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya karşılık olmaksızın (haksız yere) bir cana kıyarsa bütün insanları öldürmüş gibi olur.
Her kim bir canı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış gibi olur. Peygamberlerimiz onlara apaçık deliller getirdiler; ama bundan sonra da onlardan çoğu yine yeryüzünde aşırı gitmektedirler. Organ bağışı şüphesiz insanların hayatına dokunmanın en güzel yolu ve iyiliğin en güzel göstergesidir. Siz de insanlara umut olmak ve hayat bağışlamak için ilgili yerlere başvurabilir ve 18 yaşın üzerinde iki şahit göstererek organ bağışçısı olabilirsiniz.
Organ Bağışı ile ilgili videolar
