Narkolepsi, beynin uykuyu ve uyanıklığı kontrol etme yeteneğini etkileyen nörolojik bir bozukluktur. Narkolepsiniz varsa, gündüz aşırı uykulu yaşarsınız ve gündüz kontrol edilemeyen uykuya dalma nöbetleri yaşayabilirsiniz. Bu ani uyku atakları her türlü aktivite sırasında ve günün herhangi bir saatinde ortaya çıkabilir.
Narkolepsi Belirtileri Nelerdir?
Narkolepsinin belirtileri genel olarak şunlardır;
- Gündüz aşırı uyku hali (EDS): Narkolepsili tüm hastalarda bu belirti vardır. Genel olarak, EDS her gün normal aktivitelere müdahale eder. Gün içinde kısa uykular dinlenmiş ve uyanık hissetmenize yardımcı olsa da yorgunluk bir ila iki saat içinde geri döner.
- Halüsinasyon: Halüsinasyonlar uykuya dalmadan hemen önce ya da uyandıktan hemen sonra meydana gelir. Halüsinasyonlar çoğunlukla görseldir. Ancak bir şeyleri duyabildiğinizi, tadabildiğinizi ya da koklayabildiğinizi de hissedebilirsiniz.
- Gece uykusunun bozulması: Bu belirti, gece boyunca sık sık uyanma olarak tanımlanmaktadır. Geceleri sebepsiz yere uyanırsınız.
- Uyku felci: Bu belirti, uykuya dalmadan hemen önce ya da uyandıktan hemen sonra hareket edememe veya konuşamama durumudur. Genellikle birkaç dakika ya da saniye sürebilir.
- Katapleksi: Bu belirti, kahkaha, korku, şaşkınlık, stres ya da öfke gibi güçlü duyguların neden olduğu ani bir kas tonusu veya güç kaybıdır. Uyanık olduğunuz her an saldırılar meydana gelebilir. Ataklar, dizlerin kısa bir şekilde bükülmesinden ya da göz kapaklarının sarkmasından, çökme ile birlikte toplam vücut felcine kadar çeşitlilik gösterir. Genel itibari ile bir kaç dakikaya kadar sürebilir.
- Otomatik davranış: Bu belirti, birkaç saniye uykuya dalmak olarak tanımlanır. Ancak herhangi bir farkındalık ya da daha sonra görevi yaptığına dair herhangi bir hatıra olmaksızın yemek, konuşma, araba kullanma veya yazma gibi rutin görevleri yerine getirmeye devam eder.
Narkolepsinin Nedenleri Nelerdir?
Bilim insanları, narkolepsili kişilerin beyinde hipokretin adı verilen bir nörotransmiter kaybına sahip olduklarını belirlemişlerdir. Hipokretin, hızlı göz hareketi (REM) uyku durumu dahil olmak üzere uyku döngüsünü düzenlemek için önemlidir.
Bilim insanlarının narkolepside rol oynadığını düşündüğü diğer olası nedenler şunlardır;
- Otoimmün bozukluk: Bir kişinin bağışıklık sistemi, hipokretin üreten beyin hücrelerine saldırır ve bu kimyasalın eksikliğine neden olur.
- Aile öyküsü: Narkolepsili bazı kişilerin benzer belirtileri olan ailesi ve akrabaları vardır.
- Beyin hasarı ya da tümörü: Az sayıda hastada REM uykusunu ve uyanıklığı kontrol eden beyin bölgesi travma, tümör veya hastalıktan zarar görebilir.
- Enfeksiyonlar
- Böcek ilaçları, ağır metaller ve ikinci el duman gibi çevresel toksinler
Narkolepsinin Tedavisi
Narkolepsinin tedavisi, ilaçlar ve yaşam tarzı değişikliklerinden meydana gelmektedir. İlaçların amacı, gündüz uykululuğunu azaltmak ve uyanıklığı iyileştirmektir.
Tedavi yöntemleri genel itibari ile şunlardır;
- Uyanmaya teşvik eden ilaçlar
- Uyarıcılar
- Antidepresanlar
Yaşam tarzı değişiklikleri şunlar olabilir;
- Uyku düzeni
- Yatılan odanın karanlık ve sessiz olması
- Uyumadan önce uyku kaçıran şeyleri (çay, kahve, alkol) tüketmemek
- En az 20 dakika egzersiz yapma
- Sigarayı bırakma
- Yatmadan önce banyo yapma
Narkolepsi ile ilgili videolar
