Kolon ya da sütun, taşıyıcı sistemdeki düşey yapı elemanlarına verilen isimdir. Yapıdaki dış ve iç etkilerden kaynaklanan kuvvetleri (momentler, kesme kuvvetleri vb.) temele ve dolayısıyla zemine iletirler. Malzemenin cinsine göre kuvvet hesabı dışında ebat yönetmeliklerde belirtilen minimum ebattan küçük olamaz. Taş veya tuğladan yapılan ayaklara paye denir.
Mimarlık tarihinin başlangıcından beri yapıları ayakta tutmak için kullanılmıştır. İlk zamanlarda kolon yapımında taş ve ahşap gibi doğal malzemeler kullanılsa da, modern teknolojinin gelişmesiyle birlikte iskeleti oluşturmak için çimento, betonarme veya sadece çelikten yapılmış çelik kolonlar gibi yapay bağlayıcılar kullanılmaya başlandı.
Bina sistemlerinde, kolonlar tipik olarak yükleri kirişlerden temellere ve ardından zemine aktarır. Kolonların hasar görmesi yapının çökmesinde ciddi hasarlara yol açabilmektedir.
Kolon Çeşitleri Nelerdir?
- Etriyeli Kolonlar: Enine donatılar, basit etriyeler olarak bildiğimiz formdaki sütunlar yani kolonlardır. Enine kesitleri dikdörtgen ya da karedir. Etriyeler, beton dökülürken boyuna donatının hareket etmesini engelleyerek burkulma boyunu kısaltır ve taşıyıcı hale getirir.
- Fretli Kolonlar: Fretli kolonlar, fret adı verilen sarmal enine takviye ile dairesel enine kesitli bir çekirdeği çevreleyen beton kolonlardır. Fret donatısı, beton çekirdeğin dayanımını arttırdığından, aynı kesitteki etriye kolonundan daha fazla yüke dayanabilir.
Kolon Kesit Tipleri Nelerdir?
Kullanılan farklı kolon kesit tipleri vardır. Bu tipler şunlardır;
- Dikdörtgen, kare
- Dairesel, sekizgen, halka
- Çokgen (L, I, T,C, kutu, … kesitli)
Gerçek hayatta daha çok dikdörtgen ve kare kolonlar tercih edilir. Diğer tipler bu iki tipe göre çok daha az tercih edilir.
Kolon Boyutları Nasıl Belirlenir?
İnşaat mühendisliği alanında genel olarak tek parametre bulunmaz. Bir kolonu boyutlandırırken mimari faktörleri, binanın kullanım amacını, binanın konumunu, kirişlerin devamlılığını ve binanın sismik performansını göz önünde bulundurmak çok büyük önem arz etmektedir.
Binanın lokasyonunun önemi ne der dediğinizi işitir gibiyiz. Evet, binanın konumu çok önemlidir. Özellikle İstanbul ve Ankara gibi büyük kentlerde. Bu iki büyük şehirdeki terör eylemlerinin sıklığı nedeniyle, proje yeriniz ana yol üzerindeyse, bina kolonlarını boyutlandırırken bunu bile dikkate almalısınız.
Bir Binada Kaç Tane Kolon Olmalı?
Deprem Yönetmeliğine göre bir binada 6 tane 14’lük, 4 tane ise 16’lık bulunması gerekmektedir. Dikdörtgen kolonun minimum ebadı 250mm x 300mm olması gerekmektedir. Kolon boyutları 1. ve 2. katta aynı, 3. katta farklı olacak şekilde seçilebilir. Aynı kattaki köşe, kenar ve iç kolonların aynı ölçülerde olması şartı aranmaz. Genellikle iç sütun daha büyük bir enine kesite sahiptir.
Plan görünümünde uzunluk/kalınlık oranı en az yedi olan düşey yapı elemanlarına kesme kolonları denir. Kolonların kısa kenarları en az 25 cm olduğundan, plandaki betonarme kolonların minimum boyutları 25 x 175 cm olmalıdır.
Sismik yönetmeliğe göre kolonlarda kullanılan demirlerin belirli ölçüleri karşılaması gerekmektedir. İnşaat demiri en az 6 tane 14’lük veya 4 tane 16’lık olmalıdır. Etriyenin de en az 8’lik olmalıdır. Kolon donatıları, boyuna donatı ve etraflarına sarılmış etriyelerden oluşur. Bodrum kat yapılmaz ise temelde 7 ton demir, sonrada kat başına yaklaşık 3-4 ton demir kullanılır.
İlgili Videolar
